Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz ich interpretowania w oparciu o doświadczenie. Podstawą percepcji wzrokowej jest spostrzeganie, czyli widzenie. Istotnym okresem rozwoju spostrzegania jest wiek pomiędzy 3 a 6-8 roku życia.
Należy jednak pamiętać o tym, że spostrzeganie to nie wszystko. Na prawidłową percepcję wzrokową wpływają przetwarzanie i interpretowanie tego, co widzimy w mózgu zgodnie z naszymi doświadczeniami.
Rozwój percepcji wzrokowej ma znaczący wpływ na umiejętność czytania, pisania, rysowania, zdolności matematycznych oraz innych umiejętności wymaganych w okresie szkolnym.
! Warunkiem do prawidłowego rozwoju percepcji wzrokowej jest prawidłowo zbudowany i funkcjonujący analizator wzroku.
Rozwój percepcji wzrokowej
za M. Bogdanowicz
Dziecko 3- letnie:
- Rozpoznaje i nazywa kolory podstawowe,
- Układa obrazki i figury w konturach,
- Składa samodzielnie obrazki z dwóch części,
- Wypowiada się na temat treści prezentowanych obrazków- wymienia widoczne na
nich osoby i przedmioty,
- Dobiera dwa takie same lub różniące się jednym szczegółem obrazki,
- Porównuje dwa obrazki, dostrzega zawarte w nich wyraźne różnice,
- Reprodukuje proste układy zbudowane z klocków,
- Łączy przedmioty z ich kształtami prezentowanymi w postaci cienia.
Dziecko 4- letnie:
- Analizuje treść obrazka, wypowiada się na temat jego treści, opisuje treść obrazka,
wymieniając czynności osób i proste relacje przestrzenne,
- Potrafi dostrzec co najmniej cztery szczegóły, którymi różnią się dwa obrazki,
- Układa obrazek pocięty na dwa do czterech części,
- Potrafi zauważyć zmiany w układzie trzech lub czterech obrazków lub przedmiotów,
- Zauważa brakujące elementy w obrazkach i dorysowuje je,
- Tworzy dowolne kompozycje według wzoru oraz własnej inwencji,
- Konstruuje z klocków budowle według wzoru.
Dziecko 5- letnie;
- Opowiada treść obrazka i dokonuje interpretacji jego treści,
- Odpowiada na pytania dotyczące treści obrazka podczas krótkiej jego prezentacji,
- Potrafi odgadnąć, o którym obrazku opowiada osoba dorosła,
- Rozpoznaje treść obrazka na podstawie jego fragmentów,
- Zauważa różnice w obrazkach, które różnią się co najmniej sześcioma szczegółami,
- Dostrzega zmiany w układzie elementów,
- Posiada umiejętność rozpoznawania takich samych symboli i znaków graficznych,
- Składa według wzoru i bez wzoru obrazki składające się z wielu części o różnych
kształtach,
- Buduje konstrukcje trójwymiarowe według wzoru i własnej inwencji.
6 aspektów percepcji wzrokowej wpływających na rozwój dziecka
- Koordynacja wzrokowo- ruchowa- zdolność do zharmonizowania widzenia z ruchami naszego ciała lub konkretnej części ciała jak np. koordynacja oko- ręka. Gdybyśmy dobrze przyjrzeli się wszystkim naszym działaniom, np. podczas skakania, biegania, za działaniem naszego ciała zawsze podąża również i wzrok. Bardzo łatwo można zauważyć zaburzenia w tym aspekcie, podczas gdy np. dziecko wiąże buty, zapina guziki.
- Spostrzeganie figur i tła - wyodrębnianie przedmiotu w polu naszego widzenia (centrum naszej uwagi) z jednoczesnym umiejscowieniem go na jakimś tle.
- Stałość spostrzegania- zdolność do postrzegania przedmiotu jako mającego stałe właściwości, m.in. kształt, kolor, wielkość, itd. Dzieci z trudnościami w tym aspekcie będą miały np. problem z zaznaczeniem na kartce wszystkich trójkątów, które będą różniły się kolorem, czy wielkością.
- Spostrzeganie położenia przedmiotów w przestrzeni - zdolność do postrzegania relacji przestrzennych między przedmiotem a obserwatorem. Umiejscowienie obiektu: na prawo, na lewo, góra, dół. O zaburzeniach w orientacji w przestrzeni i przykładowych zabawach pisałam również tutaj: ORIENTACJA W PRZESTRZENI
- Spostrzeganie stosunków przestrzennych - Zdolność do spostrzegania położenia dwóch lub więcej przedmiotów w stosunku do
samego siebie, a także relacji zachodzących między nimi. Dzieci mające trudności w tym aspekcie będą miały trudność w zrozumieniu pojęć takich jak: później, niedługo, określania pór roku, dni tygodnia, miesięcy.
- Pamięć wzrokowa- zdolność do zapamiętywania i przypominania sobie informacji wzrokowych.
Wspomaganie rozwoju percepcji wzrokowych, moim zdaniem jest obowiązkowe zarówno gdy dziecko nie wykazuje zaburzeń w tym zakresie i również wtedy, gdy zdiagnozowane są trudności.
Zaburzenia z zakresu percepcji wzrokowej to dość często spotykany problem, szczególnie w szkole, gdy już łatwiej jest zdiagnozować trudności ucznia w czytaniu, pisaniu.
Zaburzenia z zakresu analizy i syntezy wzrokowej, które tak często można spotkać w dokumentach (orzeczenie, opinia) z Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej to właśnie nic innego jak zaburzenia percepcji wzrokowej.
Dlatego postanowiłam przygotować dla Was zestawienie zabaw, zadań i gier, które wspomagają rozwój percepcji wzrokowej. Pod koniec wpisu znajdziecie przykładowe karty pracy do wykorzystania podczas pracy z dziećmi.
Jeśli skorzystasz z moich kart pracy udostępnij wpis lub skomentuj :)
Jeśli podobne wpisy są dla Was przydatne, dajcie znać w komentarzu. Polecam Wam również obserwacje mojego konta na Facebooku oraz YouTube :)
ZABAWY ROZWIJAJĄCE PERCEPCJE WZROKOWĄ
1. Układanie puzzli, jest jednym z podstawowych ćwiczeń, które rozwijają percepcję wzrokową. Nadają się zarówno takie gotowe, ale również można wydrukować odpowiedni obrazek, pociąć na kawałki i poprosić dziecko, aby je ułożyło.
!Pamiętaj o tym, aby dostosować rodzaj puzzli do wieku. Dla dzieci młodszych polecam puzzle z mniejszą ilością elementów do ułożenia.
2. Układanki - układanie według jakiegoś wzoru, tangramy (można również wykorzystać pocięte figury geometryczne), domina, memory, dobble.
3. Wyodrębnianie różnic między obrazkami - powiedz, czym różnią się te obrazki?
Wskazywanie nie pasujących obrazków.
4. Dobieranie par obrazków - kolorowych, cieni. Dobieranie par figur.
5. Segregowanie obrazków lub konkretów na grupy (zbiory) np. warzywa, owoce, zwierzęta, pojazdy, itd.
6. Rysowanie przedmiotów według instrukcji słownej.
7. Zapamiętywanie, jak największej liczby przedmiotów na obrazku.
8. Układanie obrazków zgodnie z instrukcją (określenia nad, pod, na, w, obok, itd.)
9. Wyszukiwanie różnic w obrazkach.
10. Wybieranie brakującej części do obrazka.
11. Układanie obrazków według wzoru, z pamięci, bez wzoru.
12. Układanie klocków według wzoru, własnej inwencji.
13. Rysowanie konturów według wzoru.
14. Wypełnianie konturów kredką , pisakiem, plasteliną, farbą, itd.
15. Uzupełnianie niekompletnych figur, zadania typu "Dokończ rysunek".
16. Wycinanie konturów, wycinanie kresek, kształtów geometrycznych, fal, itd.
17. Przerysowywanie, kalkowanie: kształtów, liter.
18. Wyszukiwanie takich samych liter, kształtów nazywanie ich.
19. Wyszukiwanie konkretnych liter i sylab. Nazywanie ich, kolorowanie.
20. Układanie rozsypanek wyrazowych.
21. Różnicowanie i układanie figur według wielkości.
22. Składanie figur, obrazków z części.
23. Układanie sekwencji obrazkowych, szlaczków.
24. Rysowanie labiryntów według instrukcji słownej. Rozwiązywanie gotowych labiryntów.
25. Kolorowanie, malowanie farbami.
26. Wodzenie palcem po wzorze.
27. Rysowanie w powietrzu, na ławce, w mące, w kaszy według inwencji własnej, według wzoru.
28. Porządkowanie historyjek obrazkowych zachowując ciąg przyczynowo- skutkowy.
29. Różnicowanie liter o podobnych kształtach.
30. Wykreślanki wyrazowe.
31. Rozpoznawanie liter, sylab w ciągach wyrazowych. Uzupełnianie brakujących liter, sylab w wyrazach. Segregowanie takich samych sylab, liter. Wyodrębnianie konkretnych liter w wyrazach. Dobieranie par wyrazowych różniących się literą, sylabą np. LOS - LAS.
NIEKTÓRE PROPOZYCJE ZABAW ZNAJDZIECIE RÓWNIEŻ NA MOIM KANALE NA YOUTUBE (zachęcam do subskrypcji):
1. Pisanie w mące:
2. Sensoryczne memory i domino:
3. Zabawy rozwijające percepcję wzrokową:
4. Zabawa rytmiczna:
5. Pomoce dydaktyczne, terapeutyczne:
Przykładowe karty pracy
2. Sekwencje
3.Znajdź literkę....
4. Wytnij i ułóż rozsypane elementy, aby powstał obrazek.
5. Przyjrzyj się ilustracji i odpowiedz na pytania - doskonalenie pamięć wzrokowej.
6. Poprowadź do celu.
7. Połącz cienie.
8. Pokoloruj te same kształty.
9. Obrysuj wszystkie...
10 Narysuj po śladzie.
NARYSUJ PO ŚLADZIE PDF
Wspomaganie rozwoju percepcji wzrokowej to nic innego jak dobra zabawa! :) Warto również wspomnieć, że przy okazji doskonalenia umiejętności analizy i syntezy wzrokowej dzieci rozwijają również inne umiejętności takie jak:
- mała motoryka,
- skupienie uwagi,
- doskonalenie słownictwa,
- doskonalenie pisania i czytania,
- itd.
Postaram się raz na jakiś czas dodawać nowe karty pracy, więc polecam zaglądać tutaj od czasu do czasu :)
Dajcie znać, co myślicie o takich pomocach i czy są dla Was przydatne :)
Bibliografia:
Bogdanowicz M., „Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym”, WSiP, Warszawa 1991.
Frostig Marianne, Horne Dawid, "Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową. Poziom podstawowy" (podręcznik), Warszawa 1989.
Frostig Marianne, Horne Dawid, "Wzory i obrazki. Program rozwijający percepcję wzrokową. Poziom wyższy" (podręcznik), Warszawa 1989.
