Jak pracować z dzieckiem z afazją? - praktyczne wskazówki

Prawdziwa wiedza to znajomość przyczyn.

- Francis Bacon

Zamknij oczy i wyobraź sobie, że budzisz się, wstajesz, jesz śniadanie, idziesz do pracy. Gdy wychodzisz za drzwi swojego domu, nagle jakby jakiś wehikuł przeniósł Cię do innego świata. Próbujesz się komunikować z mieszkańcami tego nowego miejsca, ale nic nie rozumiesz, a oni nie rozumieją Ciebie. Tak właśnie często czują się osoby z afazją. 

W dzisiejszym artykule podejmę tematykę afazji dziecięcej. Wyjaśnię, czym jest afazja, jakie są jej przyczyny, a także przedstawię wskazówki do pracy z dzieckiem z tym zaburzeniem. 

Ośrodek Broki i Wernickiego

Mózg jest najważniejszym z ludzkich organów. Spełnia wiele funkcji i pełni najważniejszą rolę w naszym funkcjonowaniu. Nic więc dziwnego, że jego budowa jest dość skomplikowana, ba! nawet nie do końca znamy wszystkie procesy w nim zachodzące. Zanim jednak przejdę do meritum dzisiejszego artykułu, chcę Wam przypomnieć kilka faktów potrzebnych do zrozumienia istoty afazji i jej przyczyn. 

1. W okolicach kory mózgu, w płacie skroniowym (lewa półkula mózgu) znajdują się dwa ośrodki, kojarzone z mową. Są to: 

a) ośrodek Broki- odpowiedzialny za wytwarzanie ruchów umożliwiających wytwarzanie mowy. 

b) ośrodek Wernickiego - obejmuje przede wszystkim mechanizmy rozumienia znaczenia poszczególnych słów czyli zajmuje się procesami rozpoznawania głosek, wyrazów i zdań oraz czynnościami nadawania mowy. 

Autorstwa Taken from NIH publication 97-4257, https://www.nidcd.nih.gov/health/aphasia (https://www.nidcd.nih.gov/sites/default/files/Documents/health/voice/Aphasia6-1-16.pdf),
Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=352704

2. Kora ruchowa odgrywa dużą rolę w wytwarzaniu mowy, szczególnie obszary odpowiedzialne za ruchy jamy ustnej. 

3. Struktury, które są odpowiedzialne za wytwarzanie mowy są rozłożone w mózgu niesymetrycznie. Choć uszkodzenie lewej półkuli mózgu (okolice ośrodka Broki i Wernickiego) uniemożliwia i utrudnia rozwój mowy, to do prawidłowego wytwarzania i rozumienia mowy i języka pisanego potrzebna jest współpraca obu półkul. 

Afazja- co to jest?

Z terminem afazja pierwszy raz spotkaliśmy się w 1865 roku. Termin ten został wprowadzony przez Armanda Trousseau na określenie zaburzeń rozumienia mowy wynikających z uszkodzenia korowych struktur mózgu. W zależności od autora znajdziesz wiele definicji afazji. Z punktu widzenia medycznego, najbardziej powszechna jest definicja M. Maruszewskiego (Maruszewski, 1966):

Afazja to spowodowane organicznym uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych, częściowe lub całkowite zaburzenie mechanizmów programujących czynności mowy człowieka, który już uprzednio opanował te czynności.

 Według Ireny Styczek (Styczek, 1979), afazja to: 

(...) częściowa lub całkowita utrata umiejętności posługiwania się językiem (czyli systemem znaków i reguł gramatycznych), spowodowana uszkodzeniem odpowiednich struktur mózgowych.

Natomiast z punktu widzenia lingwistycznego, Leon Kaczmarek (Kaczmarek, 1982) definiuje afazję jako:

częściową lub całkowitą utratę: umiejętności budowania tekstów słownych, czyli niemożność wyboru z magazynu językowego symboli (zazwyczaj leksykalnych i fonologicznych), wiązania ich w całość, użycia we właściwej kolejności, produkowania zgodnej z normą społeczną substancji.

Te i wiele późniejszych definicji ujmują afazję jako zaburzenie mowy wynikające z uszkodzenie ważnych struktur mózgu odpowiedzialnych za mowę. I ważne! Dotyczy to osób, które tę umiejętność już nabyło. 

Zwrócę również Waszą uwagę na fakt, że afazja to zaburzenie, które może dotknąć zarówno dzieci, jak i osoby dorosłe. 

Etiologią afazji u osób dorosłych są zmiany strukturalne ośrodków mowy w wyniku: udaru mózgu, urazów mózgu, procesów rozrostowych tj., guzy, czy zwyrodnieniowych np. choroba Alzheimera, Picka, itd.

W dzisiejszym artykule podejmę tematykę afazji dziecięcej, bo z takim typem zaburzenia najczęściej spotkamy się w placówce oświatowej. 

Warto też tutaj podkreślić, że w polskiej terminologii nie ma jednoznacznej definicji afazji dziecięcej. Spowodowane jest to faktem, że według definicji afazji zaburzenie to dotyczy osób, które mowę już nabyło. W przypadku dzieci trudniej to zdiagnozować. Wiele autorów inaczej definiuje afazję dziecięcą. Możemy spotkać się z określeniami takimi jak:

• niedokształcenie mowy o typie afazji,
• niedorozwój mowy,
• alalia,
• dysfazja,
• SLI (specyficzne zaburzenie językowe).

Afazja dziecięca to określenie dotyczące zaburzenia zachowania języka, wynikające z zaburzenia/ patologii mózgu, a nie jest efektem innych zaburzeń takich jak zaburzeń emocjonalnych, niepełnosprawności intelektualnej, całościowych zaburzeń rozwojowych czy niedosłuchu.

Nazwa afazja dziecięca sugeruje z jednej strony, że zaburzenie jest podobne do zaburzenia osób dorosłych, z drugiej strony wskazuje na różnice, które wynikają z uszkodzenia mózgu w okresie rozwojowym. 

Rodzaje afazji

Afazję dziecięca może być:

• nabyta - mamy tu do czynienia z utratą osiągniętej już umiejętności posługiwania się mową. Uszkodzenie mózgu, które spowodowało utratę posiadanych już umiejętności i wstrzymanie dalszego rozwoju mowy wystąpiło pomiędzy 2 a 7 rokiem życia ( dolna granica wieku jest praktyczna, zakłada się, że u dziecka 2 letniego rozwija się język, dziecko rozumie wypowiedzi i formułuje je). Rozwój mowy do czasu powstania uszkodzenia rozwijał się prawidłowo. 
• rozwojowa - określana również jako afazja wrodzona, dysfazja rozwojowa. Dotyczy ona braku lub opóźnienie rozwoju mowy dziecka, u którego mowa nigdy nie rozwijała się prawidłowo.  Uszkodzenia mózgu powstały w wyniku  wrodzonej, okołoporodowej lub występującej w pierwszych miesiącach życia dziecka patologii mózgowej. 

Warto również wspomnieć o klasyfikacji afazji dziecięcej. Jest ich kilka, ja posłużę się klasyfikacją według ICD-10 czyli według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych:

• afazja typu ekspresyjnego (ruchowa, motoryczna, afazja Broki) - dziecko nie mówi, lub mówi mało, ale rozumie mowę. 
• afazja typu percepcyjnego (czuciowa, sensoryczna, afazja Wernickiego) - dziecko ma trudności w rozumieniu mowy , a mowa czynna dziecka jest niewyraźna, niepoprawna gramatycznie. Wydaje się jakby dziecko posługiwało się "swoim" językiem. 
• afazja typu percepcyjno- ekspresyjnego ( typu mieszanego) - czyli dziecko ma trudności w rozumieniu mowy otoczenia oraz sam nie mówi, lub mówi mało. 

Objawy afazji

Objawy afazji według wyżej przedstawionej klasyfikacji znajdziesz na poniższych grafikach. Pamiętajcie, że część tych objawów może, ale nie musi pojawić się u każdego dziecka. 

afazja typu ekspresyjnego

afazja typu percepcyjnego

afazja typu percepcyjno- ekspresyjnego

Oprócz trudności wynikających z samego zaburzenia, dziecko z afazją będzie przejawiało trudności:

• w czytaniu i pisaniu,
• w rozumieniu pojęć matematycznych np. tabliczka mnożenia i dzielenia,
• w nauce języków obcych, 
• w zapamiętywaniu (trudniej zapamiętują, łatwo zapominają),
• w koncentracji uwagi,
• w motoryce dużej i motoryce małej,
• emocjonalne - lękliwość, nerwowość, obniżone poczucie własnej wartości, 
• społeczne - izolowanie się od rówieśników, unikanie kontaktów społecznych. 

 

Dziecko z afazją- wskazówki do pracy 

Dziecko z afazją powinno być objęte natychmiastową opieką i terapią wielospecjalistyczną. Po pierwsze, jeżeli podejrzewasz, że coś dzieje się z Twoim dzieckiem, skonsultuj się ze specjalistą! Im szybciej zareagujesz, tym szybciej dziecko uzyska odpowiednią pomoc. 

Dziecko z afazją powinno być pod opieką wielu specjalistów. Przede wszystkim logopedy/ neurologopedy, psychologa, pedagoga, terapeuty integracji sensorycznej, być może potrzebne być wsparcie terapeuty ręki.  

W pracy z dzieckiem z afazją ważne są:  odpowiednio dobrana terapia, motywacja dziecka, współpracy specjalistów z rodzicami. 

Warto w tym miejscu również wspomnieć, że dziecko z afazją ma możliwość uzyskania orzeczenia o kształceniu specjalnym. Dziecko wtedy realizuje podstawę programową szkoły ogólnodostępnej, ale z dostosowaniem do indywidualnych potrzeb i możliwości dziecka. Ponadto, uczeń objęty jest pomocą psychologiczno- pedagogiczną (m.in. terapią logopedyczną, terapią pedagogiczną i innymi zajęciami organizowanymi w szkole), oraz może uczestniczyć w zajęciach rewalidacyjnych. 

Jesteś nauczycielem pracującym w szkole/ przedszkolu, rodzicem? Na co dzień masz kontakt z dzieckiem z afazją? Zapoznaj się z  wskazówkami do pracy. Mam nadzieję, że ułatwią Ci kontakt z osobą z afazją. Jesteś specjalistą w tej dziedzinie? Podziel się swoimi propozycjami w komentarzu :)

• Zwracaj się bezpośrednio do dziecka. 
• Komunikuj się za pomocą krótkich i prostych zdań. 
• Dziel polecenia na etapy i powtarzać je w miarę potrzeby.
• Sprawdzaj, czy dziecko rozumie polecenia (zapytaj, co ma teraz zrobić, może powtórzyć słowami lub pokazać, co zrobi).
• Przekazuj polecenia kanałem wzrokowym i słuchowym (pokaż to,  o czym mówisz).
• Korzystaj z metod aktywizujących. Unikaj metod podających, lub wykorzystuj je z elementem audiowizualnym (np. zdjęcie, film, pokaz, gesty). 
• Urozmaicaj zajęcia różnymi aktywnościami. Stosuj naprzemienne metody zajęć. Rób częste przerwy, jeśli to możliwe. 
• Dziecko powinno siedzieć blisko nauczyciela. 
• Wszelkie komunikaty warto wspierać gestem, mimiką.
• Działaj na konkretach! Uczysz dodawania - wykorzystaj liczmany. Pokazujesz rzeczowniki - pokaż je! Itd... 
• Zachęcaj dziecko do mówienia poprzez korzystanie z różnych form wypowiedzi (gest, mimika, rysowanie, piktogramy, elementy języka migowego, PCS, itd.)
• Parafrazuj wypowiedzi dziecka (dajesz informację zwrotną, że rozumiesz komunikat dziecka, oraz przedstawiasz prawidłowy wzorzec wypowiedzi).
• Stopniowanie trudności zadania np. najpierw kończenie zdania jednym wyrazem, następnie zadania z lukami, potem rozsypanki wyrazowe, itd. 
• Stosuj (szczególnie w przedszkolu i edukacji wczesnoszkolnej) elementy edukacji muzycznej. Śpiewając, dziecko również uczy się mówić.
• Usprawniaj percepcję słuchową. 
• Rozpocznij naukę pisania i czytania wcześnie, bo pismo to ważny element terapii . Ułatwia dziecku wizualizację głosek w wyrazie.
• Starannie dobieraj materiał do czytania (zasada od prostych zdań do coraz trudniejszych). 
• Podczas zajęć grupowych warto stosować sylabową technikę nauki czytania (warto dostosować się do dziecka, jeśli woli głoskować, niech głoskuje).
• Dostosuj konkretne wymagania, co tworzenia tekstów pisanych (wypracowań, opisów, opowiadań). Korzystaj z zasady użyteczności (to czego dziecko się uczy, powinno być użyteczne w życiu codziennym) i niezbędności (wiadomości i umiejętności niezbędne do kolejnego etapu edukacyjnego). 
• Zwracaj uwagę na rozumienie tekstu. Zadawaj proste pytania dotyczące przeczytanego tekstu. 
• Dziecko, przed czytaniem na głos w klasie, powinno dobrze przećwiczyć tekst w domu. Dzięki temu dziecko będzie bardziej zmotywowane i mniej zdenerwowane wystąpieniem publicznym. Dużo dzieci z afazją nie chcą czytać przy całej klasie.
• Dzieci z afazją mają wolniejsze tempo pracy. Zwróć na to uwagę, np. przy przepisywaniu notatek. Niech przepisują tylko najważniejsze zagadnienia. 
• Dostosuj wymagania dotyczące czytania lektur szkolnych. Niech dziecko zapozna się z treścią lektury z wykorzystaniem audiobooków, filmów. 
• Rodzicu! Systematycznie prowadź zajęcia w domu z zakresu rozumienia i używania pojęć czasowych (pory roku, miesiące, czas, dni tygodnia, itd.) oraz pojęć określających relacje przestrzenne. 
• W pracy wykorzystuj rymowanki, wielozmysłowe poznanie np. cyfr, liter. 
• Upraszczaj zadania tekstowe matematyczne, dzielić na etapy. 
• Jeśli występują trudności w zapamiętaniu np. tabliczki mnożenia, wzorów wspomagać pracę tablicami matematycznymi. 
• Realizuj zabawy ruchowe w pracy z dzieckiem. Pamiętaj o rozwijaniu motoryki dużej i małej. 
• W pracy z dzieckiem wykorzystuj zabawy plastyczne i techniczne. Dziecko powinno często wycinać, kleić, składać, lepić, itd.
• Pozwól dziecku na samodzielność! Dziecko powinno uczestniczyć w pracach domowych- przygotowywać posiłki, sprzątać, ścielić łóżko, itd.
• Podczas zajęć fizycznych, oceniaj wysiłek dziecka a nie jakość wykonania zadania. Zachęcać do aktywności, które pomoże mu odnieść sukces. 

Zanim dziecko z afazją trafi do klasy w szkole ogólnodostępnej lub integracyjnej, warto przygotować do tego zespół klasowy oraz samo dziecko. Pokazuj dziecku, że to czego się uczy ma zastosowanie w życiu codziennym. Zapewnij potrzebę bezpieczeństwa dziecka, stwórz z nim pozytywną relację, pozwól na popełnianie błędów. Zwracaj uwagę na mocne strony dziecka i je podkreślaj. Aktywizuj dziecko w tym, w czym jest dobre (zachęcaj np. do konkursów, zawodów). Angażuj dziecko w życie klasy. Jeżeli prowadzić z dzieckiem rewalidację, terapię, twórz pomoce dydaktyczne na podstawie jego zainteresowań. Wzmacniaj inicjatywę dziecka i rozwijaj odpowiedzialność za osiągnięcia np. w nauce.  

Dajcie znać, czy takie artykuły są dla Was użyteczne i potrzebne. Podziel się swoim doświadczeniem w pracy z dzieckiem z afazją na Facebooku lub Instagramie. Będę wdzięczna również za każdą Waszą reakcję (polubienie posta, komentarz, udostępnienie). Dzięki temu nie zniknę z mediów społecznościowych :)

Poniżej znajdziecie również pomocną literaturę, oraz propozycje, gdzie szukać  pomocy dydaktycznych :)

Polecana literatura: 

1. ABC afazji / Katarzyna Wnukowska. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2013.

2. Dziecko afatyczne w szkole i przedszkolu : poradnik dla nauczycieli / red.: Anna Paluch, Elżbieta Drewniak-Wołosz. - Gliwice : Wydawnictwo Komlogo, 2017.

3. Afazja / Beata Daniluk // W: Patologia mowy / red. nauk. Zbigniew Tarkowski. - Gdańsk : Harmonia Uniwersalis, 2017. - S. 39-80.

4. Specyficzne zaburzenia językowe u dzieci / Beata Daniluk // W: Neuropsychologia kliniczna dziecka : wybrane zagadnienia / red. nauk. Aneta R. Borkowska, Łucja Domańska. - Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. - S. 117-137.

Polecane pomoce dydaktyczne:

1.. Ćwiczenia dla osób z afazją : formy gramatyczne. Cz. 1 / Justyna Żulewska, Małgorzata Nowis-Zalewska. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2015.

2.  Ćwiczenia dla osób z afazją : formy gramatyczne. Cz. 2 / Justyna Żulewska, Małgorzata Nowis-Zalewska. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2015.

3. Nazwij i wpisz : ćwiczenia służące wzbogacaniu słownictwa dla osób z afazją, dzieci z opóźnionym rozwojem mowy i specyficznymi zaburzeniami językowymi / Magdalena Hinz. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2016.

4. Posłuchaj, pokaż, odpowiedz : zestaw ćwiczeń usprawniających koncentrację słuchową oraz rozumienie słyszanego tekstu dla osób z afazją, dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, specyficznymi zaburzeniami języka. Cz. 1 / Anna Tońska Szyfelbein. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2013.

5. Posłuchaj, pokaż, odpowiedz : zestaw ćwiczeń usprawniających koncentrację słuchową oraz rozumienia słyszanego tekstu dla osób z afazją, dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, specyficznymi zaburzeniami języka. Cz. 2 / Anna Tońska-Szyfelbein. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2014.

 6.Powiedz mi, co odczuwasz : ćwiczenia dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, z afazją oraz dla dzieci dwujęzycznych / Jagoda Cieszyńska. - Kraków : Wydawnictwo Edukacyjne, cop. 2008.

7. Usprawnianie rozumienia u osób z afazją : zbiór ćwiczeń / Bożena Strachalska. - Warszawa : Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2016.

8. Wysłów się! : ćwiczenia dla osób z afazją, niepełnosprawnością intelektualną i trudnościami w komunikacji językowej / Agnieszka Olszewska. - Wyd. I. - Kraków : Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2019.

9. Znów mówię 2 : materiał językowy i obrazkowy do terapii afazji / Anna Miechowska. - Wyd. I. - Gdańsk : Wydawnictwo Harmonia, 2020.

10. Ćwiczenia językowe: Propozycje zadań dla dzieci i dorosłych z zaburzeniami w komunikacji językowej cz. 1. i cz.2./ M.Wiśniewska.- Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.

11. Wszystko słyszę! Ćwiczenia usprawniające percepcję słuchową/ Opracowanie zbiorowe - Gdańsk: Wdawnictwo Harmonia, 2020. 

12. Radośnie rosnę i myślę/ Marzena Fenert, KreatywneWrota.pl

13. Czytam ze zrozumieniem i rozwiązuję zadania. Testy dla uczniów III klasy szkoły podstawowej/ Małgorzata Barańska, Ewa Jakacka, wydawnictwo Harmonia, Gdańsk. 

Bibliografia: 

Nolte J. Mózg człowieka. Anatomia czynnościowa mózgowia, tom 1 i 2, I wydanie polskie, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.

Maruszkiewski M., Afazja. Zagadnienia teorii i terapii, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 1966. 

Styczek I., Logopedia, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1979. 

Kaczmarek L, Nasze dziecko uczy się mówić, Lublin, 1982.

Kaczmarek B. L. J., Mózg, język, zachowanie, Lublin, 1995. 

Skibska J., Afazja dziecięca, w: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/7779/Afazja_dziecieca2.1.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Jastrzębowska G.,  Z metodologii opisu alalii (afazji, dysfazji rozwojowej), [w:] S. Grabias (red.): Zaburzenia mowy, Wydawnictwo Marii Curie Skłodowskiej, Lublin 2001.

Herzyk A., Afazja i mutyzm dziecięcy, Wydawnictwo PZM, Lublin 1992. 

PaluchA., Drewniak-Wołosz E., Dziecko afatyczne w szkole i przedszkolu. Poradnik dla nauczycieli.

Przeczytaj więcej...

"Zabawa w uważność" - recenzja

W codziennym kontakcie z dziećmi w wieku wczesnoszkolnym zauważam coraz częściej, że dzieci nie radzą sobie z emocjami, trudniej jest im rozmawiać o swoich przeżyciach. Dodatkowo, coraz częściej narażane są na stres związany z edukacją, rywalizacją czy ambicjami osób dorosłych. Kolejnym dość ważnym elementem tego stanu rzeczy jest rozwój nowych technologii. Dzieci spędzają większą połowę swojego wolnego czasu ze smartfonem, komputerem, bo tylko to wydaje im się najbardziej atrakcyjne i to narzuca im też społeczeństwo. 

Kiedy ja byłam w ich wieku (a wcale to nie była epoka dinozaurów) odrabiałam prace domowe, uczyłam się z podręcznikiem, encyklopedią, szukałam odpowiedzi u osób dorosłych lub w bibliotece. Teraz szuka się rozwiązań u "wujka Googla". 

Nowe technologie, coraz szybsze tempo życia, zmiany społeczne (którym ciężko zapobiec) doprowadziły do tego, że dzieci coraz częściej mają trudności z umiejętnością skupienia uwagi i uważnego słuchania. Ma to też swoje konsekwencje w ich dorosłym życiu. Dzieci, które nie potrafią zrozumieć swoich emocji, doświadczeń, które przeżywają, w dorosłym życiu prawdopodobnie będą narażone na większy stres. Ponadto utrudnia to im też rozwój społeczny, emocjonalny i poznawczy. 

Uważność u dzieci czyli mindfulness

Po co dzieciom (i dorosłym) uważność? Coraz więcej badań naukowych potwierdza fakt, że to właśnie uważność i medytacja ułatwiają nabywanie umiejętności życiowych i tym samym pozwalają na empatyczne odczuwanie tego, co dzieje się w wokół nas, jak i w naszym wnętrzu. Stres, nadmiar obowiązków, brak czasu dla siebie, nowe technologie sprawiają, że coraz trudniej jest nam, ale też i dzieciom skupić się na tym, co istotne, czyli na uważności na swoje potrzeby, emocje, ale też i to, co dzieje się wokół nas. 

"Zabawa w uważność" to książka napisana w nurcie mindfulness, czyli uważności, koncentrowania swojej uwagi na bodźcach wewnętrznych i zewnętrznych w danej chwili. 

"Zabawa w uważność" czyli 60 oryginalnych gier i zabaw, któych celem jest rozwijanie umiejętności wglądu w siebie i w swoje emocje oraz medytacja dla dzieci, młodzieży i całych rodzin. Autorką książki jest Susan Kaiser Greenland, która w prosty sposób wplata wiedzę z zakresu psychologii, pedagogiki w zbiór praktycznych ćwiczeń i zabaw, które z łatwością można wykorzystać podczas zajęć z dziećmi w przedszkolu, szkole oraz w domu. 

Nauka skupienia uwagi

Książka opiera sie na nauce sześciu kompetencji, które są podstawowym fundamentem rozwoju uważności. Są to:

- skupienie, 

- wyciszenie,

- widzenie,

- przeformułowanie, 

- troskliwość,

- łączność. 

Wszystkie one współgrają ze sobą i odpowiednie ich wykorzystanie pozwala na uzyskanie świadomości procesów, które zachodzą w umyśle, odczuwanie poprzez zmysły tego, co dzieje się wokół, czego konsekwencją jest refleksja nad zachowaniem, które powinno być roztropne i współodczuwające (empatyczne dla siebie i innych). 

Ćwiczenia i zabawy umieszczone w książce są dobrane zgodnie z klasycznym treningiem medytacyjnym i jednocześnie są atrakacyjne dla dzieci, młodzieży. 

Ocena publikacji

"Zabawa w uważność" to ciekawa publikacja wydawnictwa Galaktyka. Porusza tematykę skupienia uwagi, uważności na swoje emocje i potrzeby innych. Dzięki zabawom przedstawionym w książce, dzieci, młodzież, ale i też dorośli mogą doświadczyć swojego bycia "tu i teraz". Uczą się, jak żyć w zgodzie ze sobą, jak  odpowiednio reagować na sytuacje, których doświadczają w sposób współodczuwający, empatyczny. 

Książkę polecam szczególnie nauczycielom, pedagogom i psychologom szkolnym oraz rodzicom. 

Propozycje zabaw można wykorzystać jako element podczas zajęć, można również realizować je podczas zajęć dodatkowych. A co najciekawsze, można je realizować w zaciszu domu, ogródka. 

Ćwiczenia są odpowiednie dla wszystkich dzieci i młodzieży. W zależności od wieku można je swobodnie modyfikować. Ponadto autorka podaje wskazówki, w jaki sposób przeprowadzić daną zabawę, w jaki sposób rozpocząć pracę z dziećmi w nurcie mindfulness. 

Jestem zdecydowanie na tak takim publikacjom! Mam nadzieję, że pojawi się coraz więcej tak ciekawych książek. Może znacie jakieś? 

Co myślicie o mindfulness i medytacji dla dzieci? 

Przeczytaj więcej...

Wczesne wspomaganie rozwoju w praktyce

W tym krótkim artykule znajdziesz podstawowe informacje dotyczące wczesnego wspomagania rozwoju. Wiele z Was spotyka się zapewne z tego typu zajęciami, szczególnie nauczycielki/nauczyciele edukacji przedszkolnej i dzięki Waszej inicjatywie postanowiłam tą wiedzę usystematyzować. Mam nadzieję, że artykuł okaże się dla Was przydatny i, że podzielicie się nim z innymi :)

Wczesne wspomaganie rozwoju- definicja

Najlepszą i najbardziej obrazową definicją wczesnego wspomagania stworzył mój były profesor Andrzej Twardowski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. 

"Wczesne wspomaganie rozwoju jest procesem planowych i systematycznych oddziaływań mających na celu ukształtowanie takich wzorców interakcji między opiekunami a dzieckiem, które najbardziej sprzyjają usprawnianiu jego funkcjonowania fizycznego, psychicznego i społecznego. Oddziaływania prowadzone są przez zespół specjalistów w ścisłej współpracy z rodziną i obejmują dzieci zagrożone niepełnosprawnością oraz niepełnosprawne od chwili wykrycia zagrożenia lub stwierdzenia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole"

W rozumieniu powyższej definicji wczesne wspomaganie rozwoju skierowane jest do czterech grup adresatów. Są nimi:

- dzieci, które urodziły się z niepełnosprawnością np. z wadami genetycznymi, uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego, wadami narządów zmysłów. Niepełnosprawność stwierdza się bezpośrednio po urodzeniu lub w pierwszych dniach życia. 

- dzieci, które urodziły się zdrowe i ich rozwój przebiegał prawidłowo, ale w wyniku pewnych zdarzeń, rozwój został zaburzony np. z powodu choroby, wypadku, urazu, itd. 

- dzieci zagrożone niepełnosprawnością z powodu opóźnień lub zaburzeń rozwoju w jednej lub kilku sferach.

- dzieci zagrożone niepełnosprawnością z powodu nieprawidłowego przebiegu ciąży, niskiej wagi urodzeniowej, komplikacji porodowych lub niekorzystnych warunków środowiskowych. Są to tzw. „dzieci ryzyka”.

Upraszczając, wczesne wspomaganie rozwoju to działania, które obejmują dzieci ze stwierdzoną niepełnosprawnością lub z tzw. "grupy ryzyka" i ich rodzin  od momentu stwierdzenia niepełnosprawności, nieharmonijnego rozwoju do momentu rozpoczęcia nauki w szkole. 

Wczesne wspomaganie- aspekty prawne

1. Dla kogo? 

Dla dzieci z opinią o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju wydaną przez Poradnię Psychologiczno- Pedagogiczną oraz ich rodzin. 

2. Za ile? 

WWR jest całkowicie bezpłatne. Zajęcia z WWR są dotowane z ministerstwa, w związku z czym mogą być organizowane zarówno w placówkach publicznych, jak i prywatnych tj:

• prywatne oraz publiczne przedszkola i szkoły podstawowe,
• szkoły specjalne,
• specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i wychowawcze,
• placówki rewalidacyjno-wychowawcze,
• poradnie psychologiczno-pedagogiczne, w tym specjalistyczne, w których powołano zespół wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.

W uzasadnionych przypadkach zajęcia z WWR mogą być prowadzone w domu rodzinnym (szczególnie dla dzieci do lat 3).

3. Kto odpowiada?

Za organizację WWR odpowiada powołany zespół, w którego w skład wchodzą   osoby posiadające przygotowanie do pracy z małymi dziećmi o zaburzonym rozwoju psychoruchowym:

a) pedagog posiadający kwalifikacje odpowiednie do rodzaju niepełnosprawności dziecka;

b) psycholog;

c) logopeda;

d) lub inni specjaliści w zależności od potrzeb dziecka i rodziny. 

4. Wymiar zajęć

    Zajęcia w ramach wczesnego wspomagania organizuje się w wymiarze od 4 do 8 godzin w miesiącu. W przypadkach uzasadnionych potrzebami dziecka i jego rodziny miesięczny wymiar godzin zajęć w ramach wczesnego wspomagania może być wyższy niż 8 godzin. Zwiększenie liczby godzin wymaga zgody organu prowadzącego jednostkę systemu oświaty, w której dziecko realizuje zajęcia wczesnego wspomagania rozwoju.

Zajęcia w ramach WWR prowadzone są indywidualnie z dzieckiem i jego rodziną. W uzasadnionych przypadkach mogą być prowadzone w grupie 3 osób. 

5. Zadania zespołu WWR: 

1) ustalenie, na podstawie diagnozy poziomu funkcjonowania dziecka zawartej w opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, kierunków i harmonogramu działań podejmowanych w zakresie wczesnego wspomagania i wsparcia rodziny dziecka, uwzględniających rozwijanie aktywności i uczestnictwa dziecka w życiu społecznym oraz eliminowanie barier i ograniczeń w środowisku utrudniających jego funkcjonowanie;

2) nawiązanie współpracy z:

a) przedszkolem, inną formą wychowania przedszkolnego, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej, do którego uczęszcza dziecko, lub innymi podmiotami, w których dziecko jest objęte oddziaływaniami terapeutycznymi, w celu zapewnienia spójności wszystkich oddziaływań wspomagających rozwój dziecka,

b) podmiotem leczniczym w celu zdiagnozowania potrzeb dziecka wynikających z jego niepełnosprawności, zapewnienia mu wsparcia medyczno-rehabilitacyjnego i zalecanych wyrobów medycznych oraz porad i konsultacji dotyczących wspomagania rozwoju dziecka,

c) ośrodkiem pomocy społecznej w celu zapewnienia dziecku i jego rodzinie pomocy, stosownie do ich potrzeb;

3) opracowanie i realizowanie z dzieckiem i jego rodziną indywidualnego programu wczesnego wspomagania, z uwzględnieniem działań wspomagających rodzinę dziecka w zakresie realizacji programu oraz koordynowania działań osób prowadzących zajęcia z dzieckiem;

4) ocenianie postępów oraz trudności w funkcjonowaniu dziecka, w tym identyfikowanie i eliminowanie barier i ograniczeń w środowisku utrudniających jego aktywność i uczestnictwo w życiu społecznym;

5) analizowanie skuteczności pomocy udzielanej dziecku i jego rodzinie, wprowadzanie zmian w programie, stosownie do potrzeb dziecka i jego rodziny, oraz planowanie dalszych działań w zakresie wczesnego wspomagania.

6. Program zajęć

Program WWR powinien określać:

1) sposób realizacji celów rozwojowych ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania dziecka, wzmacnianie jego uczestnictwa w życiu społecznym i przygotowanie do nauki w szkole, eliminowanie barier i ograniczeń w środowisku utrudniających funkcjonowanie dziecka, w tym jego aktywność i uczestnictwo w życiu społecznym;

2) wsparcie rodziny dziecka w zakresie realizacji programu;

3) w zależności od potrzeb - zakres współpracy z innymi podmiotami;

4) sposób oceny postępów dziecka.

W powyższym programie powinien znaleźć się arkusz obserwacji z poniższymi danymi: 

1) imię i nazwisko dziecka;

2) numer opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka oraz datę wydania tej opinii;

3) ocenę sprawności dziecka w zakresie: motoryki dużej, motoryki małej, percepcji, komunikacji, rozwoju emocjonalnego i zachowania;

4) ocenę postępów oraz trudności w funkcjonowaniu dziecka, w tym identyfikowanie i eliminowanie barier i ograniczeń w środowisku utrudniających jego aktywność i uczestnictwo w życiu społecznym;

5) informacje dotyczące poszczególnych zajęć realizowanych w ramach wczesnego wspomagania.

Źródło prawne:  Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci.

Wczesne wspomaganie rozwoju- czyli co?

Głównym celem terapii WWR jest wyrównywanie szans w rozwoju różnych umiejętności dzieci z niepełnosprawnościami i dzieci z tzw. "grupy ryzyka". W ramach WWR, w zależności od potrzeb organizowana jest:

- integracja sensoryczna,

- rehabilitacja, 

- fizjoterapia, 

- terapia psychologiczna,

- terapia pedagogiczna,  

- terapia logopedyczna, 

- logorytmika, 

- terapia ręki,

- itd. 

Zadaniem WWR jest między innymi stymulowanie zaburzonych funkcji, wspieranie ogólnego rozwoju dziecka, korygowanie nieprawidłowości w rozwoju. Terapia WWR obejmuje również wsparcie dla rodziny dziecka, o czym pisałam wcześniej. 

WWR a dziecko

Terapia WWR ma pozytywny wpływ na rozwój dziecka oraz jego rodziny. Warto podkreślić, że terapia ta obejmuje (a raczej powinna) konsultacje z rodzicami/ opiekunami, dawanie im wskazówek, wsparcie. 

Dzieci uczestniczące w terapii WWR najczęściej:

- stają się sprawniejsze ruchowo, emocjonalnie, psychicznie,

- szybciej uczą się samoobsługi, 

- są lepiej przygotowane do rozpoczęcia nauki w szkole, 

- łatwiej nawiązują kontakty z dorosłymi i rówieśnikami,

- lepiej odnajdują się w nowym środowisku. 

Mam nadzieję, że rozwiałam trochę Waszych wątpliwości dotyczące WWR. Jeśli macie jeszcze jakieś pytania, zapraszam na Facebooka, Instagrama. Po większą dawkę inspiracji odsyłam Was na YouTube i Pinterest. 

Podstawa prawna WWR:

• Rozporządzenie MEN z dn. 24 sierpnia 2017 r. w sprawie organizowania wczesnego wspomagania rozwoju dzieci.
• Ustawa z dn. 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.).
• Ustawa z dn. 14 grudnia 2016 r. Prawo Oświatowe.
• Rozporządzenie MEN z dn. 07 września 2017r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno- pedagogicznych.

Bibliografia:

Twardowski A. (2014), Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami w środowisku rodzinnym, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, wyd. 2 .

Przeczytaj więcej...

Awans zawodowy na nauczyciela kontraktowego (+ przykładowy plan rozwoju zawodowego, kontrakt)

Staż na nauczyciela kontraktowego mam już za sobą. Dlatego, chce podzielić się z Wami szczegółami tego procesu. Ponadto w artykule znajdziecie również przykładowy plan rozwoju zawodowego. Zwróćcie uwagę na fakt, że plan każdy musi zredagować pod siebie, potrzeby szkoły, sugestie opiekuna stażu i dyrektora placówki. Plan przekazuje Wam dla inspiracji :)

 Podstawy prawne

Informacji prawnych na temat awansu nauczycieli należy szukać:

- Ustawa z 26 stycznia 1982r. karta nauczyciela  (tekst jednolity Dz.U. 2019r. poz 2215, ze zm.), Rozdział 3a

- Tekst jednolity Rozporządzenia MEN z dn. 26 lipca 2018r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli (t.j DZ. U. 2020 poz. 2200)

Awans zawodowy - krok po kroku

1. Nauczyciel stażysta rozpoczyna staż bez wniosku z dniem nawiązania umowy o pracę, nie później niż 14 dni od rozpoczęcia zajęć.  

! Nauczyciel stażysta otrzymuje jednorazowe świadczenie na start - 1000 zł wypłacane do 30 września (Art. 53a. karta nauczyciela). 

Jedna rada ode mnie- porozmawiaj z dyrektorem placówki lub kierownikiem administracyjnym, czy musisz napisać wniosek, aby to świadczenie uzyskać. Niby te pieniądze należą się z góry, ale pamiętam, że musiałam napisać wniosek. Znam przypadek, gdzie koleżanka nie uzyskała świadczenia, gdyż w szkole tego nie dopilnowano...  Także, dowiaduj się, jak to działa w Twojej placówce. 

2. Dyrektor placówki informuje nauczyciela stażystę na piśmie o rozpoczęciu stażu, przyznaje opiekuna stażu oraz zobowiązuje do przedstawienia planu rozwoju w ciągu 20 dni od dnia rozpoczęcia zajęć.

Plan rozwoju zawodowego

-Nauczyciel stażysta ma 20 dni od momentu rozpoczęcia zajęć na złożenie planu rozwoju do dyrektora. 

-Plan rozwoju zawodowego powinien być skonsultowany z opiekunem stażu.

- Dyrektor zatwierdza plan w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia zajęć lub zwraca nauczycielowi do poprawy ze wskazaniem w formie pisemnej co powinien zmienić. Nauczyciel musi poprawić plan i ponownie przedłożyć dyrektorowi placówki w terminie wskazanym przez dyrektora, nie krótszym niż 3 dni. Dyrektor szkoły/przedszkola zatwierdza poprawiony plan w terminie 7 dni od dnia jego przedłożenia. 

-W czasie stażu dyrektor w szczególnych przypadkach może pisemnie zobowiązać nauczyciela do zmiany planu rozwoju w terminie nie krótszym niż 5 dni. Również nauczyciel może w trakcie stażu za zgodą dyrektora wprowadzić zmiany w planie rozwoju. Dyrektor zatwierdza zmieniony plan w terminie 7 dni od dnia jego przedłożenia przez nauczyciela.

Przykładowy plan rozwoju zawodowego - plan napisany był dla stanowiska nauczyciela współorganizującego kształcenie. Podkreślam, że dokument ten nie jest żadnym wyznacznikiem planu rozwoju zawodowego. Napisany był na podstawie dokumentacji prawnych, sugestii opiekuna stażu, dyrektora placówki, w której pracowałam oraz moich potrzeb i pomysłu :) Mam nadzieję, że ułatwi to napisanie Wam planu rozwoju zawodowego. 

Opiekun stażu

Dyrektor przydziela opiekuna stażu spośród nauczycieli mianowanych i dyplomowanych . W przedszkolach/szkołach niepublicznych, opiekunem stażu może nauczyciel zajmujący stanowisko kierownicze.

Miałam tę możliwość wybrania opiekuna stażu. Była nim wychowawczyni klasy, w której współorganizowałam kształcenie. Przyznam, że dla mojego opiekuna i dla  mnie było to wygodne i mniej stresujące. W związku z tym, że w codziennej pracy współpracowałyśmy blisko, realizowanie naszych obowiązków było łatwiejsze. 

Obowiązki opiekuna stażu znajdziesz w rozporządzeniu MEN:

-współpracuje z nauczycielem odbywającym staż i wspiera go w procesie wdrażania do pracy w zawodzie,

-wspiera nauczyciela odbywającego staż w realizacji obowiązków zawodowych,

-umożliwia nauczycielowi odbywającemu staż obserwowanie prowadzonych przez siebie zajęć,

-obserwuje zajęcia prowadzone przez nauczyciela odbywającego staż,

-dzieli się z nauczycielem odbywającym staż swoją wiedzą i doświadczeniem, omawia zajęcia prowadzone przez siebie i nauczyciela,

-inspiruje i zachęca nauczyciela odbywającego staż do podejmowania nowych wyzwań zawodowych,

-opracowuje  projekt oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu przez nauczyciela,

-doskonali swoje umiejętności i wiedzę w zakresie niezbędnym do pełnienia roli opiekuna stażu. 

Kontrakt z opiekunem stażu

Na początku warto ustalić z opiekunem stażu, w jaki sposób będzie przebiegała wasza współpraca. Ustal:

- formę komunikacji - zadecydujcie, kiedy, jak, po co będziecie się spotykać w ciągu roku szkolnego, 

- terminy obserwacji zajęć u opiekuna,

- terminy hospitacji zajęć - ponadto omówienia scenariusza przed zajęciami oraz ewaluacja zajęć po przeprowadzonej lekcji - jeśli opiekun stażu ma takie wymagania,

- przedyskutujcie plan rozwoju zawodowego - zaproponuj konkretne działania,

- pierwsze spotkanie z opiekunem stażu to też dobry moment na Twoje pytania i wątpliwości związane z nowym miejscem pracy, dokumentacją szkolną. 

Dobrym pomysłem jest spisanie kontraktu pomiędzy nauczycielem stażystą a opiekunem stażu. Taki kontrakt może Cię zmobilizować do realizowania planu zawodowego. Ponadto, spisana forma współpraca ułatwia realizowanie ustalonych działań. 

Kontrakt nie jest obowiązkowy, ale może być pomocny w początkowych rozmowach i ustaleniach. 

Przykładowy kontrakt pomiędzy nauczycielem stażystą a opiekunem stażu

Obowiązki nauczyciela stażysty

Obowiązki/ wymagania nauczyciela stażysty  zawarte są w rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego w § 6 ust 1. (link wyżej): 

- znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż;

- umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w szczególności realizację podstawy programowej;

- umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów oraz indywidualizowania nauczania;

- umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki;

- umiejętność wykorzystania w pracy wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie doskonalenia zawodowego;

- umiejętność korzystania w pracy, zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć, z narzędzi multimedialnych i informatycznych;

- umiejętność omawiania prowadzonych i obserwowanych zajęć;

- znajomość środowiska uczniów i ich problemów oraz umiejętność współpracy ze środowiskiem lokalnym. 

Oprócz tego, nauczyciel stażysta w okresie odbywania stażu powinien: 

- poznać organizację, zadania i zasady funkcjonowania szkoły;

- uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez opiekuna stażu lub innego nauczyciela, w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu oraz omawiać z prowadzącym obserwowane zajęcia;

- prowadzić zajęcia w obecności opiekuna stażu w wymiarze co najmniej jednej godziny w miesiącu oraz dyrektora szkoły w wymiarze co najmniej jednej godziny w okresie stażu oraz omawiać je z osobą, w której obecności zajęcia zostały przeprowadzone;

- uczestniczyć w doskonaleniu zawodowym, zwłaszcza w zakresie doskonalenia metod i form pracy.

3. Staż na nauczyciela kontraktowego trwa 9 miesięcy (czyli jeżeli zaczynasz pracę 1 września to staż zakończysz 31 maja). 

4. Nauczyciel składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji planu rozwoju zawodowego, uwzględniające efekty jego realizacji dla nauczyciela i szkoły, w terminie 7 dni od dnia zakończenia stażu.  

Dokumentowanie przebiegu stażu

Polecam założenie segregatora, w którym będziesz zbierać dokumenty związane ze stażem, tj.: 

- scenariusze zajęć (tych prowadzonych i obserwowanych wraz z notatkami),

- zaświadczenie ze szkoleń, kursów, itd. (choć te, pewnie też oddajesz dyrektorowi do teczki akt osobowych),

- zdjęcia przygotowanych pomocy dydaktycznych,

- dokumenty prawne (aby łatwiej było przygotować się do egzaminu), 

- oraz inne. 

Segregator ten ma pomóc Ci w przygotowaniu sprawozdania, więc możesz wkładać do niego to, co uważasz za przydatne. 

5. Nauczyciel musi wystąpić z wnioskiem o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego na stopień nauczyciela kontraktowego do dyrektora. Wraz z wnioskiem należy przedłożyć kilka dokumentów. Pełna ich lista znajduje się w rozporządzeniu MEN o awansie zawodowym art.9. (link wyżej). 

6. Następnie dyrektor powołuje komisję kwalifikacyjną, która zapoznaje się z oceną dorobku zawodowego nauczyciela i sprawozdaniem z realizacji planu rozwoju zawodowego oraz przeprowadza rozmowę. 

Moim zdaniem rozmowa to tylko formalność. Jeśli nauczyciel stażysta sumiennie wywiązywał się z obowiązków, trudno nie spełnić wymagań na stopień nauczyciela kontraktowego :)

7. Przewodniczący komisji wręcza nauczycielowi  zaświadczenie o akceptacji komisji. 

8. Następnie dyrektor wydaje nauczycielowi akt nadania stopnia nauczyciela kontraktowego i od 1 września nauczyciel otrzymuje podwyżkę wynagrodzenia. 

Otrzymanie aktu nadania stopnia nauczyciela kontraktowego kończy procedurę awansu na ten stopień. Staż na kolejny stopień awansu nauczyciel może rozpocząć po przepracowaniu 2 lat od momentu uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego.

Mam nadzieję, że mniej więcej przedstawiłam Wam proces awansu zawodowego na nauczyciela kontraktowego. Wiedzę tę zdobędziecie również zapoznając się z rozporządzeniem MEN na temat awansu zawodowego. 

Podczas mojego stażu dopadła nas pandemia. Na szczęście nie musiałam zmieniać planu rozwoju zawodowego, większość punktów udało mi się zrealizować przed. Natomiast w sprawozdaniu uwzględniłam trudności, możliwości realizacji poszczególnych zadań w czasie pandemii. 

  Sprawozdanie ze stażu na nauczyciela kontraktowego 

W sprawozdaniu umieść wszystkie działania, których podjęłaś się podczas stażu. Sprawozdanie oddaje się do dyrektora placówki nie później niż 7 dni po zakończeniu stażu. 

Poniższe sprawozdanie ma charakter inspiracyjny ;) Jest to moje sprawozdanie napisane na zakończenie stażu na stanowisku nauczyciela współorganizującego kształcenie. Każdy będzie miał inne sprawozdanie, w zależności od zadań, które zapisał w planie rozwoju zawodowego, czy stanowiska pracy. 

Przykładowe sprawozdanie 

Masz jeszcze jakieś pytania? Pisz śmiało :) Będzie mi miło jeśli dołączysz też do mojej społeczności w mediach społecznościowych:

FACEBOOK

INSTAGRAM

PINTEREST

YOUTUBE

Przeczytaj więcej...

Dixit- karty metaforyczne w terapii pedagogicznej i rewalidacji

Dixit - gra znana chyba przez większość dzieci i osób dorosłych. Zakochałam się w niej od pierwszego grania. A poznałam ją parę lat temu podczas wyjazdu studenckiego.

Dixit

Dixit to gra pobudzająca myślenie abstrakcyjne, kreatywność. Pomaga w rozwijaniu słownictwa, posługiwania się metaforą, uczy cierpliwego czekania na swoją kolej. 

Jest na tyle uniwersalna, że mogą w nią grać dzieci w wieku wczesnoszkolnym, a także dorośli w każdym wieku. 

plansza i karty Dixit

Podstawowa wersja gry zakłada posługiwanie się metaforą na podstawie wybranej karty i zdobywanie punktów. 

Pełne zasady i informacje podstawowe o grze znajdziecie między innymi na kanale YouTube wydawnictwa Rebel: https://www.youtube.com/watch?v=Hj8-y5dwzwA

Dixit - pomoc edukacyjna

W swoich zbiorach i pomocach dydaktycznych posiadam: 

- wersje podstawową Dixit z planszą, pionkami i punktacją. Na zdjęciach możecie zauważyć nieco odmienny wygląd planszy i punktacji. Wynika to z roku wydania gry (być może też kraju zakupu). 

Ta gra zakupiona została w Hiszpanii i wydana przez wydawnictwo Libellud. 

- dodatkową wersję kart- Origins (Początki). 

Również zakupiona w Hiszpanii i wydana przez wydawnictwo Libellud. 

Dixit Origins (Początki)

- dodatkową wersje kart - Marzenia. 

Gra zakupiona w Polsce wydana przez wydawnictwo Rebel. 

Dixit to świetna pomoc pedagogiczna. Moim małym marzeniem jest posiadanie całej kolekcji kart (jest 9 zestawów kart dodatkowych + gra Odyseja i gra podstawowa). 

Dixit można potraktować jako karty metaforyczne, które dobrze sprawdzą sie podczas zajęć edukacji wczesnoszkolnej, zajęć z wychowawcą w klasach starszych, terapii pedagogicznej, rewalidacji, zajeć logopedycznych, zajęć socjoterapeutycznych, czy zajęć z psychologiem, pedagogiem. 

Moje pomysły na wykorzystanie kart Dixit podczas zajęć z dziećmi znajdziecie poniżej. Dajcie znać w komentarzach również, w jaki sposób Wy je wykorzystujecie, czy znacie w ogóle tą grę i czy posiadacie ją w swoich zbiorach :)

5 pomysłów na zabawy/ zajęcia z wykorzystaniem kart metaforycznych Dixit

1. Podstawowa wersja gry jest to zawsze świetny sposób na wykorzystanie kart podczas zajęć z dziećmi. Pamiętać jednak należy o tym, że minimalna ilość graczy to 3. Jeśli chcesz zagrać całą klasą to może być trudno. Wtedy warto podzielić klasę na mniejsze grupy (jednocześnie wiąże się to z koniecznościa posiadania większej ilości kart - plansze zawsze można stworzyć samemu :))

Cele gry:

- integracja klasy, grupy, 

- rozwijanie słownictwa, 

- pobudzanie myślenia abstrakcyjnego, 

- doskonalenie umiejętności konstruowania wypowiedzi ustnej. 

2. Rundka na początku lub na końcu zajęć z wykorzystaniem kart Dixit. 

Zajęcia możesz rozpocząć lub zakończyć prosząc uczestników zajęć o wybranie dowolnej karty, która może być  metaforą:

- nastroju - W jakim nastroju dziś rozpoczynasz/ kończysz zajęcia?, 

- zajeć - Co najbardziej Ci sie podobało podczas zajęć? Co ze sobą dzisiaj zabierasz? Co Ci się nie podobało? 

- emocji - Jakie emocje towarzyszyły Ci na początku zajęć, a co czujesz teraz? 

- tematyką zajęć - Wybierz kartę, która kojarzy Ci się ze słowem..... (rodzina, miłość, przyjaźń, radość, smutek, złość, itd.)

Ćwiczenie to jest świetnym pomysłem na rozpoczęcie  lub zakończenie zajęć. Dzięki tej aktywności, można zrealizować wprowadzenie do danej tematyki, , dowiedzieć się jakie emocje towarzyszą uczestnikom podczas zajęć. Jest to też dobry pomysł na ewaluacje zajęć. 

3. Dixitowe opowieści to doskonałe ćwiczenie na pobudzenie dziecięcej wyobraźni, rozbudzenie kreatywności, ćwiczenie konstruowania poprawnej wypowiedzi ustnej (lub pisemnej). 

Ćwiczenie to sprawdzi się w zajęciach indywidualnych i grupowych. 

Zadaniem uczestnika, jest wylosowanie kilku kart (Ty zdecyduj ilość kart w zależności od możliwości dziecka). Następnie, uczeń tworzy historię (może być ona w formie ustnej lub pisemnej, w zależności jakie mamy cele). 

4. Obrazy metaforyczne to ćwiczenie typowo artystyczne, plastyczne. Do wykonania tego ćwiczenia potrzebne będą kartki, pisaki, kredki, pastele lub cokolwiek innego do rysowania/ malowania. 

Dziecko wybiera dowolną kartę, lub kartę o podanej przez Ciebie tematyce. Następnie dziecko umieszcza kartę na dowolnym miejscu na kartce papieru. Zadaniem dziecka jest wykorzystanie wolnej przestrzeni wokół karty i dokończenie obrazu według własnej inicjatywy. 

Dobrym pomysłem jest porozmawianie z dzieckiem na temat tego, co narysowało, jakie emocje mu towarzyszyły podczas realizacji zadania. Obraz może też być podstawą do rozmowy o tematach trudnych. 

5. Kreatywne słowa to ćwiczenie, w którym zadaniem uczestnika/ uczestników jest wylosowanie jednej karty i zapisanie lub powiedzenie jak najwięcej skojarzeń związanych z wylosowaną kartą. Im więcej słów, tym lepiej. W tą grę można zagrać indywidualnie, grupowo lub całą klasą. 

Mam nadzieję, że pomysły przydadzą się Wam podczas zajęć z dziećmi. Dajcie znać, jak Wam sie pomysły sprawdzają. A może macie jeszcze jakieś sprawdzone ćwiczenia z wykorzystaniem kart Dixit? Podzielcie się w komentarzach na blogu, lub na Facebooku i Instagramie. 

Będzie mi również miło jeśli dołączysz do bluefingersowej społeczności :)

Przeczytaj więcej...