Dostosowanie wymagań

Stosowanie dostosowań to nasz nauczycielski obowiązek wynikający z przepisów prawa oświatowego dla każdego dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Najogólniej można powiedzieć, że dostosowanie to przede wszystkim:

1. Dostosowanie otoczenia, w tym stosowanych środków dydaktycznych.
2. Dostosowanie metod, zasad pracy i organizacji pracy na lekcji i zajęciach dodatkowych.
3. Dostosowanie sposobu oceniania i sprawdzania wiedzy.

Informacja o konieczności dostosowania zapisana jest w dokumentach z poradni psychologiczno- pedagogicznej: orzeczeniu o kształceniu specjalnym lub opinii.

Dzieci objęte pomocą psychologiczno- pedagogiczną najczęściej potrzebują dostosowań w zakresie przestrzeni, form i metod. Dzieci z orzeczeniem o kształceniu specjalnym i uczniowie z dysleksją rozwojową oprócz tego również dostosowanie wymagań. 

Wymagania edukacyjne opisują sposób przeprowadzenia ucznia przez wymagania programowe, które – ze względu na zaburzenie rozwoju lub specyficzne trudności w uczeniu się – są zbyt trudne lub wręcz niemożliwe do osiągnięcia przez danego ucznia.

Dostosowanie wymagań to jest nic innego jak modyfikacja procesu edukacyjnego czyli zastosowanie takich kryteriów sprawdzania wiedzy i umiejętności, które biorą pod uwagę predyspozycje danego dziecka, jego mocne strony i trudności. Dostosowanie wymagań umożliwia uczniowi sprostanie wymaganiom programowych.

Podstawowym celem dostosowania wymagań jest wyrównywanie szans edukacyjnych uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i zapobieganie trudnościom w sferze emocjonalno- wolincjonalnej.

 Dostosowanie otoczenia, w tym stosowanych środków dydaktycznych

Przykłady:

• posadzenie ucznia w odpowiednim miejscu w klasie, w otoczeniu odpowiednio dobranych kolegów ;
• zapewnienie w klasie odpowiednich dla danej dysfunkcji lub trudności pomocy, środków dydaktycznych np. liczmany dla uczniów, którzy potrzebują konkretów do przeliczania, przedmioty do przeliczania (kasztany, patyczki) lub liczydła, zeszyty z przechyloną liniaturą dla dziecka leworęcznego, kolorowe kartki, kolorowe schematy, kolorowa kreda, słownik ortograficzny, zapewnienie dodatkowych ćwiczeń, kart pracy, pomocy, materiałów, dyktafon dla uczniów mających problemy z zapamiętywaniem słuchowym, wymagających wielokrotnych powtórzeń (np. nagrywanie słówek w języku obcym wypowiadanych przez nauczyciela w celu „odsłuchania” ich w domu), itd.
• zadbanie o porządek na stanowisku pracy.

Dostosowanie metod, zasad pracy i organizacji pracy na lekcji

i zajęciach dodatkowych

Polega ono głównie na dostosowaniu metod, zasad i organizacji pracy na lekcjach i zajęciach dodatkowych do indywidualnych potrzeb dziecka poprzez:

• udzielanie dodatkowych, indywidualnych instrukcji w trakcie pracy,
• stosowanie metody podpowiedzi, naprowadzania – co jest ważne szczególnie w przypadku uczniów, którzy mają problemy z zapamiętywaniem, kojarzeniem, przypominaniem sobie wcześniej uczonych treści,
• różnicowanie stopnia trudności lub/i obszerności prac domowych,
• zmniejszanie ilości, stopnia trudności i obszerności zadań,
• dzielenie materiału na mniejsze partie, wyznaczanie czasu na ich opanowanie i odpytywanie,
• częste powtarzanie uczonych treści,
• wydłużanie czasu na odpowiedź,
• wydłużenie czasu na przeczytanie lektury, wykonywanie prac pisemnych itp.
• kontrolowanie stopnia zrozumienia samodzielnie poznawanej treści przez zadawanie pytań, prośbę opowiedzenia swoimi słowami,
• formułowanie maksymalnie klarownych, konkretnych, krótkich poleceń,
• dawanie więcej czasu na prace pisemne, sprawdzanie, czy uczeń skończył notatkę z lekcji, w razie potrzeby skracanie wielkości notatek lub dawanie notatki do wklejenia do zeszytu,
• w trakcie rozwiązywania zadań tekstowych sprawdzanie, czy uczeń przeczytał treść zadania i czy prawidłowo ją zrozumiał, w razie potrzeby udzielanie dodatkowych wskazówek, o podczas nauki języków obcych w fazie prezentacji słów zwolnić tempo wypowiadanych wyrazów i zwrotów, a nawet wypowiadać je przesadnie poprawnie,
• w zapamiętywaniu pisowni stosować wyobrażanie wyrazu, literowanie, pisanie palcem na ławce, pisanie ze zróżnicowaniem kolorystycznym liter,
• wydłużenie czasu na czytanie i/ lub pisanie,
• stosowanie metod polisensorycznego uczenia.

Dostosowanie sposobu oceniania i sprawdzania wiedzy

Przykłady:

• zastępowanie sprawdzianów pisemnych sprawdzianami ustnymi,
• odpytywanie indywidualne (w przypadku np. problemów z odpowiedziami ustnymi, stresem związanym z odpowiedzią na forum klasy),
•  odpytywanie z odpowiedniego miejsca (np. przy tablicy lub z ławki) np. dzieci z dysleksją, które gubią się w obliczeniach, mylą znaki (mają wynik zły a poziom rozumowania dobry) mogą udzielić odpowiedzi- rozwiązać zadanie przy tablicy, gdzie istnieje możliwość korygowania na bieżąco omyłek typu przestawienie cyfr, zgubienie bądź mylenie znaków. W ten sposób można sprawdzić, na ile problemy dziecka są wynikiem braku wiedzy, a na ile wynikają z występujących dysfunkcji,
• zastępowanie odpowiedzi ustnych sprawdzianami pisemnymi (jeśli poziom wypowiedzi-wada mowy, stres uniemożliwiają wykazanie się wiedzą),
• nieocenianie poprawności ortograficznej,
• nieocenianie poziomu graficznego,
• wydłużenie czasu podczas sprawdzianów pisemnych,
• upewnienie się czy dziecko poprawnie przeczytało i zrozumiało polecenia, zadania (aby nie karać dziecko za niski poziom umiejętności czytania),
• w razie potrzeby dawanie podczas sprawdzianów łatwiejszych zadań, o mniejszym poziomie trudności,
• w razie potrzeby dawanie podczas sprawdzianów mniejszej ilości zadań,
• ocenianie indywidualne a nie na tle klasy,
• docenianie wkładu pracy, wysiłku wkładanego w opanowanie umiejętności,
• zastępowanie dyktand testami ze znajomości zasad pisowni lub sprawdzianami z tekstami z lukami, itd.

Pamiętaj!

Dostosowania powinny być uwzględnione w Indywidualnym Programie Edukacyjno- Terapeutycznym. 

W temacie dostosowań wymagań edukacyjnych polecam książkę Dostosowanie wymagań edukacyjnych dla indywidualnych potrzeb rozwojowych i możliwości psychofizycznych uczniów (dla I i II etapu edukacyjnego) napisaną przez Renatę Naprawę, Alicję Tanajewską, Cecylię Mach, Krystynę Szczepańską, wydaną przez Wydawnictwo Harmonia. 

W książce znajdują się wymagania edukacyjne podzielone ze względu na poszczególne przedmioty i umiejętności. 

Jeśli jesteś pedagogiem specjalnym, pamiętaj, że jednym z zadań określonych przez rozporządzenie MEN, jest współpraca z nauczycielami i wspieranie ich w dostosowaniu wymagań edukacyjnych dla dzieci. Poszerzaj wiedzę w tym temacie, aby jak najlepiej inspirować nauczycieli do szukania dostosowań, które ułatwią edukację wielu dzieciom. 

Daj znać, jeśli artykuł jest przydatny :) Liczę na Twoją aktywność w social media :)