Zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się - czym są, dla kogo, inspiracje

Uczenie się to proces niezwykle złożony i indywidualny, a dla wielu uczniów – szczególnie tych ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – opanowanie umiejętności uczenia się może stanowić wyzwanie. Zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się to forma pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która pomaga dzieciom i młodzieży radzić sobie z trudnościami w nauce oraz rozwijać kompetencje niezbędne do efektywnego przyswajania wiedzy. W tym artykule wyjaśnię, na czym polegają takie zajęcia, dla kogo są dedykowane oraz podzielę się inspiracjami na ich realizację.

Czym są zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się?

Są jedną z form pomocy psychologiczno-pedagogicznej która ma na celu wspomaganie uczniów w nabywaniu i rozwijaniu narzędzi potrzebnych do samodzielnego i efektywnego uczenia się.

Główne obszary, które mogą być rozwijane podczas takich zajęć, to:

1. Techniki uczenia się – uczniowie uczą się, jak zaplanować swoją naukę, jak organizować materiały edukacyjne oraz jak wykorzystywać różne metody przyswajania wiedzy, takie jak mapy myśli, fiszki czy techniki mnemotechniczne.
2. Kształtowanie samodzielności – jednym z kluczowych elementów zajęć jest nauczenie dzieci i młodzieży samodzielności w procesie uczenia się oraz wypracowanie strategii, które pozwolą im lepiej zarządzać swoim czasem i zadaniami.
3. Rozwój funkcji poznawczych – zajęcia mogą wspierać rozwój takich zdolności jak koncentracja, pamięć robocza, myślenie analityczne i krytyczne, które są kluczowe dla efektywnego uczenia się.
4. Rozwijanie kompetencji emocjonalnych – praca nad emocjami, radzenie sobie ze stresem związanym z nauką, budowanie motywacji i wytrwałości w realizacji zadań edukacyjnych.
5. Komunikacja i współpraca – często zajęcia skupiają się również na rozwijaniu umiejętności współpracy z rówieśnikami, pracy w grupie oraz komunikacji w sytuacjach szkolnych.

Dla kogo są przeznaczone takie zajęcia?

Zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się są szczególnie pomocne dla uczniów, którzy:

1. Mają trudności w nauce – dla dzieci z problemami w przyswajaniu wiedzy,  a także ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (dysleksji, dysgrafii, dysortografii, dyskalkulii) czy ze względu innych specyficznych trudności w uczeniu się.
2. Są uczniami z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, z opinią z poradni psychologiczno-pedagogicznej – osoby z różnymi niepełnosprawnościami, z opinią mogą potrzebować wsparcia w nauce dostosowanego do ich możliwości.
3. Przeżywają trudności emocjonalne lub społeczne – dla uczniów, którzy mają problemy z motywacją, niską samooceną lub trudnościami w relacjach rówieśniczych, zajęcia te mogą pomóc w przezwyciężeniu barier.
4. Chcą poprawić efektywność swojej nauki – nie tylko uczniowie z trudnościami, ale również ci, którzy chcą bardziej efektywnie przyswajać wiedzę, mogą skorzystać z zajęć rozwijających umiejętności uczenia się.

Inspiracje do prowadzenia zajęć rozwijających umiejętności uczenia się

Jeśli jesteś pedagogiem specjalnym, nauczyciel i prowadzisz lub planujesz prowadzić tego typu zajęcia, oto kilka inspiracji i pomysłów, które mogą pomóc w ich organizacji:

1. Sprawdź polecaną przeze mnie literaturę:

Naucz się nauczania.  Praktycznie wykorzystanie osiągnięć neurobiologii - 

Sprawdź tę propozycję tutaj: https://bluefingersbywiola.blogspot.com/2024/03/naucz-sie-nauczania-praktycznie.html

Metody efektywnej nauki Roberta Martina Wydawnictwo Sensus

To pozycja obowiązkowa dla każdego, kto pragnie lepiej zrozumieć procesy uczenia się i poprawić swoją efektywność w zdobywaniu wiedzy. Książka jest skarbnicą praktycznych porad, które są oparte na solidnych podstawach naukowych oraz wieloletnim doświadczeniu autora. 

Autor umiejętnie łączy teorię z praktyką, oferując czytelnikom gotowe do zastosowania rozwiązania. Jest to lektura, która może całkowicie odmienić sposób, w jaki podchodzisz do nauki, czyniąc ją nie tylko skuteczniejszą, ale również bardziej satysfakcjonującą.

Polecam tę książkę wszystkim, którzy chcą rozwijać swoje umiejętności uczenia się, niezależnie od etapu edukacyjnego, na którym się znajdują lub jako inspirację do zastosowania na zajęciach z uczniami.

Trening pamięci. Podręcznik trenera Przemysław Bąbel, Agnieszka Baran Wydawnictwo PWN

To znakomite narzędzie dla każdego pedagoga, psychologa czy nauczyciela, który pragnie efektywnie wspierać rozwój zdolności pamięciowych swoich uczniów. Podręcznik łączy teorię z praktyką, co czyni go wartościowym źródłem wiedzy zarówno dla osób dopiero zaczynających swoją przygodę z treningiem pamięci, jak i dla bardziej doświadczonych specjalistów, którzy chcą poszerzyć swoje narzędzia pracy. Książka prezentuje różnorodne metody, które można dostosować do indywidualnych potrzeb uczestników zajęć, co czyni ją bardzo elastycznym narzędziem.

Bardzo podobają mi się gotowe ćwiczenia rozwijające pamięć i techniki uczenia się do zastosowania na zajęciach. Każde ćwiczenie jest dokładnie opisane, wraz z celem, potrzebnymi materiałami, przez co planowanie zajęć jest o wiele łatwiejsze. 

Polecam tę książkę wszystkim specjalistom, którzy chcą wzbogacić swoje warsztaty o skuteczne i sprawdzone techniki treningu pamięci.

2. Warsztaty z zarządzania czasem - pokaż, jak planować swoją naukę, dzielić zadania na mniejsze części i tworzyć efektywne harmonogramy pracy.

3. Ćwiczenia mindfulness – techniki uważności i relaksacji mogą wspierać koncentrację i redukować stres związany z nauką. Wprowadzenie krótkich sesji oddechowych lub ćwiczeń relaksacyjnych przed rozpoczęciem nauki może zwiększyć efektywność pracy uczniów.

4. Indywidualne strategie uczenia się - pomóż uczniom w odkrywaniu ich własnych stylów uczenia się oraz dostosowywania metod nauki do indywidualnych preferencji.

5. Pokaż różne techniki i metody nauki np., mapy myśli, technika pomodoro, fiszki, metoda Cornella, gry dydaktyczne, itd. Daj szansę poznać uczniom różne techniki, aby mogli wybrać te, które najbardziej im odpowiadają. 

    Zajęcia rozwijające umiejętności uczenia się są ważnym wsparciem edukacyjnym, które pomaga uczniom nie tylko w opanowaniu wiedzy szkolnej, ale także w rozwoju umiejętności niezbędnych do dalszego kształcenia i życia. Mogą one być kluczowym elementem procesu dydaktycznego dla uczniów z różnymi potrzebami, a ich skuteczność zależy od indywidualnego podejścia i odpowiedniego doboru metod pracy.

Jakich materiałów, inspiracji na zajęcia rozwijające uczenie się potrzebujesz?

Przeczytaj więcej...

Techniki wspierające adaptację uczniów do nowego roku szkolnego

Adaptacja do nowego roku szkolnego

    Adaptacja do nowego roku szkolnego może być wyzwaniem dla wielu uczniów. Powrót do szkolnej rutyny, nowi nauczyciele, nowe klasy i nowe zasady mogą wywoływać stres i niepokój, szczególnie u dzieci z trudnościami adaptacyjnymi. Ten artykuł jest dla  nauczycieli, którzy pracują z uczniami z edukacji wczesnoszkolnej, gdzie zmiany (przejście z przedszkola do szkoły) są szczególnie duże. Proponowane techniki wspierające sprawdzą się również w klasie czwartej oraz w klasach, gdzie są uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 

    Wsparcie uczniów w procesie zmiany jest kluczowe, aby zapewnić im komfort i bezpieczeństwo oraz odpowiednio wcześniej przygotować do nadchodzących zmian. 

W tym artykule znajdziesz kilka technik, które mogą ułatwić w łagodniejszym przejściu do szkolnej rzeczywistości. 

Stworzenie bezpiecznego i przyjaznego środowiska

    Pierwsze tygodnie w nowej klasie, z nowymi kolegami, nauczycielami to źródło stresu i niepewności. Koniecznie należy zadbać o budowanie relacji i zapewnienie bezpieczeństwa. Na początku roku szkolnego skup się na budowaniu pozytywnej atmosfery w klasie, zaufania i wzajemnego szacunku. 

Techniki wspierające budowanie przyjaznego środowiska w klasie:

• powitalne rozmowy - każdy dzień lub tydzień możesz rozpoczynać krótką rozmową z uczniami na temat ich samopoczucia, doświadczeń, emocji. 
• kontrakt klasowy - ustal wraz z uczniami zasady panujące w klasie. 

Stworzenie stałej rutyny i harmonogramu 

    Rutyna daje dzieciom poczucie kontroli, przewidywalności i  bezpieczeństwa. Zadbaj o to, aby uczniowie wiedzieli, co się może wydarzyć w ciągu dnia, czego będziesz od nich oczekiwać. Dzięki temu uczniowie będą bardziej zrelaksowani, a uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (np. z ADHD, ze spektrum autyzmu) będzie łatwiej sprostać Twoim wymaganiom. 

Techniki, które ułatwią Ci stworzenie rutyny:

• codzienny plan lekcji - nie chodzi tutaj o przedstawienie tygodniowego planu lekcji, ale o pokazanie, co na danej lekcji będziecie robić. Ważne jest, aby był wywieszony w widocznym miejscu w klasie. W klasach młodszych zaleca się obrazkowy plan, w klasach starszych może być pisany. 
• stałe pory dnia - ustalenie stałych pór na przerwy, na zabawy na boisku, placu zabaw, chodzi o to, aby mniej więcej, stałe punkty dnia były o podobnym czasie. 
• zabawy wstępne i końcowe - zadbaj o odpowiednie przywitanie i zakończenie zajęć. Na początku dnia możesz zaproponować klasową tradycje przywitania się w jakiś sposób lub rozpocząć dzień porannym kręgiem, w którym każdy będzie mógł powiedzieć o swoich uczuciach lub zabawami integracyjnymi. Na zakończenie dnia zachęcam do zabaw relaksujących, wyciszających. 

Ułatwienia wizualne i komunikacja

    W klasie stosuj grafiki, piktogramy, które ułatwią uczniom zrozumienie i zapamiętanie informacji. Ich stosowanie ułatwia szczególnie dzieciom z trudnościami w komunikacji, z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną.  

Techniki, ułatwienia wizualne to na przykład: 

• piktogramy i obrazki - stosuj je w sprawach organizacyjnych, ale również w przedstawianiu instrukcji, zasad. 
• tablice wizualne- na których przedstawisz plan dnia, zadania do wykonania, lub oczekiwane zachowania. 
• kolorowe oznaczenia - dla różnych aktywności, materiałów szkolnych w klasie, co może ułatwić dzieciom nawigację w ciągu dnia. 

Strefa relaksu i wsparcie emocjonalne

    Strefa, kącik relaksu w klasie pozwala na wyciszenie trudnych emocji, uspokojenie się, zmniejszenie przebodźcowania. W takiej strefie relaksu może znaleźć się większy karton z poduszkami, namiot dla dzieci, w którym będą lampki, książki, gniotki. Ustal z dziećmi, kiedy i w jaki sposób mogą korzystać z takiej strefy. Taka strefa to idealne miejsce dla każdego, ale szczególnie ważne dla dzieci ze spektrum autyzmu, ADHD, z trudnościami w zachowaniu i emocji. 

Inne techniki: 

• techniki relaksujące - czyli w ramach na przykład przerw śródlekcyjnych stosowanie różnych zabaw relaksujących np. głębokie oddychanie, ruch, wizualizacje, proste ćwiczenia mindfulness. Więcej o zabawach relaksujących przeczytasz tutaj: https://bluefingersbywiola.blogspot.com/2020/04/zabawy-relaksujace-dla-dzieci-ale-tez-i.html
• wsparcie emocjonalne - regularne rozmowy z uczniami o ich emocjach, doświadczeniach. Możesz wykorzystać różne karty pomocnicze np. Głaskotki wyd. Klett lub skalę emocji "emocjometr" do wyrażania emocji. 

Indywidualizacja nauczania

    Każdy uczeń ma indywidualne potrzeby, dlatego na samym początku spróbuj zrobić diagnozę tych potrzeb. Poznaj każdego ucznia, zorientuj się jakie potrzeby mają Twoi uczniowie i spróbuj się do nich dostosować. 

Potrzeby edukacyjne mogą być związane z tempem uczenia się, preferowanym stylem uczenia się.

Techniki, które ułatwią Ci indywidualizację nauczania:

• stosowanie różnorodnych metod nauczania.
• różnicowanie zadań - twórz zadania o różnorodnych poziomach trudności lub stylach pracy.
• mapa osiągnięć/ metoda portfolio - każdy uczeń może prowadzić własną mapę osiągnięć, w której zapisuje, rysuje swoje postępy, co pozwala też na bieżąco monitorować indywidualne potrzeby uczniów. 
• karty "już skończyłem, i co teraz?" - czyli zadania i aktywności dla uczniów, którzy wykonali już zadanie a reszta klasy jeszcze pracuje. 

Wspieranie samodzielności i odpowiedzialności 

    Naszym zadaniem jest wspieranie u uczniów samodzielności i odpowiedzialności za proces nauki. Warto stopniowo wprowadzać zadania, które wymagają od uczniów większej samodzielności. 

Techniki:

• planery i harmonogramy - zachęcaj uczniów do korzystania z planerów i harmonogramów, które ułatwiają naukę ( pomysł do zrealizowania w klasach straszych).
• zadania wybierane przez uczniów - daj możliwość wyboru zadań do wykonania z kilku opcji, co pozwoli na zwiększeni zaangażowania i kontroli nad procesem nauki. 
• projekty długoterminowe, prace w grupach - stosuj metodę projektów, dzięki czemu uczniowie uczą się planowania i odpowiedzialności za realizację zadań. 

Udzielenie informacji zwrotnej

    Udzielanie konstruktywnej informacji to podstawa skutecznego nauczania. Dobrze jest dawać uczniów konkretne wskazówki, co mogą poprawić oraz jak mogą dalej się rozwijać. 

Techniki:

• ocenianie kształtujące - przekazywanie na bieżąco informacji zwrotnej dotyczącej postępów, dokonywanie ewaluacji własnej pracy i nauki. 
• samoocena i refleksja - zachęcanie uczniów do regularnej samooceny swoich prac oraz refleksji nad własnym rozwojem.
• udzielanie wzmocnień pozytywnych za włożony wkład pracy, wysiłek w wykonanie zadania. 

Promowanie pozytywnego nastawienia do nauki

    Motywowanie do nauki to jedno z podstawowych zadań każdego nauczyciela. Od początku roku szkolnego promuj pozytywne nastawienie do nauki, pokazuj, że błędy są naturalną częścią procesu uczenia się i, że każda trudność to wyzwanie i szansa na rozwój. Możesz stosować elementy grywalizacji takie jak odznaki, rywalizacje zespołowe, stosowanie różnorodnych gier, zarówno planszowych, jak i internetowych. Pamiętaj o celebracji sukcesów, bo to one budują pewność siebie i motywację do dalszej pracy. 

Współpraca z rodzicami 

Rodzice odgrywają znaczącą rolę w procesie adaptacji. Współpraca z nimi zapewnia spójne wsparcie dla ucznia. Ustal formę współpracy z rodzicami np. regularne spotkania, konsultacje, wymianę informacji przez dziennik elektroniczny. 

    Mam nadzieję, że proponowane przeze mnie techniki wspierające adaptację pomogą Ci w rozwijaniu u uczniów umiejętności niezbędnych do radzenia sobie z wyzwaniami edukacyjnymi. 

Jakie techniki wspierające adaptację stosujecie w swoich klasach? Podzielcie się swoimi doświadczeniami i pomysłami w komentarzach! Razem możemy stworzyć lepsze warunki dla rozwoju naszych uczniów.

Przeczytaj więcej...

Ocena efektywności udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej

    Ocena efektywności udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej stanowi jedno z kluczowych wyzwań dla pedagogów specjalnych, nauczycieli oraz innych specjalistów pracujących z dziećmi i młodzieżą. W dynamicznie zmieniającym się środowisku edukacyjnym, coraz większą wagę przykłada się do indywidualizacji procesu nauczania oraz dostosowywania metod wsparcia do unikalnych potrzeb każdego ucznia. Skuteczna pomoc psychologiczno-pedagogiczna nie tylko wspiera rozwój intelektualny, ale także emocjonalny i społeczny dziecka, co czyni ją niezwykle istotnym elementem pracy edukacyjnej. W niniejszym artykule przyjrzę się, jak można ocenić efektywność tych działań. Omówimy również znaczenie regularnego monitorowania postępów uczniów, roli feedbacku oraz współpracy między specjalistami, rodzicami i samymi uczniami w procesie oceny.

Ocena efektywności udzielanej pomocy psychologiczno- pedagogicznej

Ocena efektywności udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest procesem, który ma na celu sprawdzenie, w jakim stopniu podejmowane działania wspierające przyczyniają się do osiągania zamierzonych rezultatów w zakresie rozwoju ucznia. W kontekście polskiego systemu edukacji, ocena ta jest nie tylko dobrą praktyką, ale również wymogiem prawnym określonym w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej. 

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (ze zmianami) jako nauczyciele udzielający pomocy psychologiczno- pedagogicznej mamy obowiązek ocenić efektywność udzielonej pomocy i sformułować wnioski dotyczące dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania dziecka/ ucznia.

9. Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści udzielający pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi w formach, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 1–3, ust. 2 pkt 1–7, ust. 3 pkt 1–4 oraz ust. 4 pkt 1, oceniają efektywność udzielonej pomocy i formułują wnioski dotyczące dalszych działań mających na celu poprawę funkcjonowania ucznia.

Celem oceny efektywności jest systematyczne monitorowanie i analizowanie postępów ucznia oraz skuteczności zastosowanych metod i form wsparcia.

Taką ocenę sporządza się dla każdego dziecka objętego pomocą psychologiczno- pedagogiczną. Jeśli jest to uczeń z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, taka ocena może być uwzględniona w Wielospecjalistycznej Ocenie Poziomu Funkcjonowania Ucznia. 

Proces oceny efektywności obejmuje kilka kluczowych kroków:

1. Diagnoza początkowa: Zbieranie informacji o potrzebach i możliwościach ucznia przed rozpoczęciem działań wspierających.

2. Planowanie: Określenie celów, form i metod wsparcia dostosowanych do indywidualnych potrzeb ucznia.

3. Realizacja: Wdrażanie zaplanowanych działań.

4. Monitorowanie i analiza postępów: Systematyczne obserwowanie ucznia, zbieranie danych na temat jego postępów oraz regularne spotkania zespołu udzielającego wsparcia, w skład którego wchodzą nauczyciele, specjaliści oraz rodzice.

5. Ewaluacja i dostosowanie: Ocena, czy cele zostały osiągnięte, oraz analiza, co można poprawić. Na podstawie tych informacji dokonuje się modyfikacji planu, aby jeszcze lepiej odpowiadał on na potrzeby ucznia.

Feedback w ocenie efektywności udzielanej pomocy psychologiczno- pedagogicznej

    Feedback odgrywa kluczową rolę w ocenie efektywności udzielanej pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Feedback czyli infromacja zwrotna do nauczyciela pozwala na regularne monitorowanie postępów uczniów. Dzięki temu specjaliści mogą ocenić, czy zastosowane metody i strategie przynoszą oczekiwane rezultaty. Informacje zwrotne od uczniów i nauczycieli pomagają zidentyfikować obszary, które wymagają dodatkowej interwencji lub zmiany podejścia.

    Regularny feedback pomaga rónież uczniom dostrzegać własne postępy i osiągnięcia, co może zwiększyć ich motywację do dalszej pracy. Pozytywne wzmocnienie oraz konstruktywna krytyka przyczyniają się do budowania pewności siebie i zaangażowania w proces terapeutyczny. 

    Proces udzielania informacji zwrotnej wspiera otwartą komunikację między uczniami, rodzicami, nauczycielami i specjalistami. Wspólne omawianie wyników i postępów umożliwia lepsze zrozumienie potrzeb uczniów i bardziej efektywne planowanie dalszych działań. Wczesne i regularne monitorowanie i dawanie informacji zwrotnej pozwala na szybkie wychwycenie potencjalnych problemów i trudności. Dzięki temu można podjąć odpowiednie kroki zapobiegawcze, zanim problemy staną się poważniejsze i trudniejsze do rozwiązania.

    Podsumowując, feedback jest nieodłącznym elementem oceny efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Umożliwia monitorowanie i ocenę postępów, dostosowanie programu do indywidualnych potrzeb, motywowanie uczniów, ewaluację tych programów, wspieranie komunikacji oraz zapobieganie problemom. Dzięki systematycznemu i dobrze zarządzanemu feedbackowi, pomoc psychologiczno-pedagogiczna staje się bardziej skuteczna i efektywna, lepiej odpowiadająca na potrzeby uczniów.

Rola współpracy specjalistów

    Współpraca specjalistów w procesie oceny efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej jest niezbędna do zapewnienia wszechstronnej, spójnej i efektywnej pomocy uczniom. Dzięki integracji wiedzy i doświadczeń różnych specjalistów, możliwe jest bardziej precyzyjne diagnozowanie problemów, skuteczniejsze planowanie interwencji oraz bieżące monitorowanie i modyfikowanie działań wspierających rozwój ucznia. Głównymi aspektami w ocenie efektywności są:

• ujednolicenie celów i metod- współpraca specjalistów pomaga w ujednoliceniu celów i metod pracy z uczniem. Spójne podejście wszystkich nauczycieli pozwala na konsekwentne wdrażanie strategii i technik, co jest kluczowe dla osiągnięcia długoterminowych rezultatów.
• skuteczna komuniakcja- regularna wymiana informacji na temat postępów ucznia jest niezbędna do bieżącej oceny efektywności.. Dzięki temu można szybko reagować na zmieniające się potrzeby ucznia i dostosowywać strategie pracy.
• wzajemne wsparcie- współpraca stwarza możliwości wzajemnego wsparcia i uczenia się od siebie nawzajem. Można dzielić się swoimi doświadczeniami i dobrymi praktykami. 

Ocena efektywności udzielanej pomocy psychologiczno- pedagogicznej- o czym pamiętać?

    Sporządzając ocenę efektywności udzielnej pomocy psychologiczno- pedagogicznej pamiętaj aby sprawdzić, czy udało Ci się osiągnąć cele określone w programie. Dokonując oceny efektów odnosimy się do wskaźników określonych podczas formułowania celów w pracy z dzieckiem. Taka ocena efektywności będzie często polegała na porównaniu wyników diagnozy wstępnej z wynikami diagnozy późniejszej, wykonywanej np. pod koniec roku szkolnego.  Warto pamiętać, że oceniając efektywność udzielanej pomocy dziecku należałoby odnosić się do celów zajęć, oceniać, na ile udało się osiągnąć zamierzone cele, co udało się zrealizować, a czego nie i dlaczego się nie udało. Po dokonanej diagnozie końcowej, formułujemy wnioski do dalszej pracy. Podejmujemy też decyzję o kontynuacji bądź zaprzestaniu zajęć, o zmianie bądź kontynuacji pracy określonymi metodami, decydujemy czy wymagana jest pogłębiona diagnoza w poradni psychologiczno- pedagogicznej (jeśli udzielana pomoc psychologiczno -pedagogiczna nie jest efektywna).

Zadaj sobie pytania:

1. Jakie były cele?
2. Które z założonych celów udało się zrealizować?
3. Których celów nie udało się osiągnąć? Dlaczego nie?
4. W jaki sposób monitorowano postępy dziecka?
5. Czy zastosowane metody i techniki były odpowiednie dla indywidualnych potrzeb ucznia?
6. Jakie konkretne postępy ucznia zostały odnotowane?
7. Czy były jakiekolwiek trudności w realizacji zaplanowanych działań?
8. Czy były widoczne zmiany w zachowaniu ucznia w szkole i w domu?
9. Czy wsparcie miało wpływ na wyniki edukacyjne ucznia?
10. Jakie metody były wykorzystywane podczas zajęć? Czy były skuteczne?
11. W jakim zakresie nastąpił progres rozwoju dziecka?
12. W jakim zakresie nastąpił regres w rozwoju dziecka? Z jakiego powodu nastąpił regres?

Te pytania mogą pomóc w kompleksowej ocenie efektywności działań PPP, uwzględniając różnorodne aspekty procesu wsparcia ucznia.

    W swojej pracy często korzystam z metody portfolio.  Portfolio to zbiór prac ucznia, przygotowanych przez niego. Portfolio stanowi prezentację osiągnięć ucznia w danym okresie. Razem z uczniem oceniamy cały okres pracy: co się udało, na ile efektywnie pracował, jakie cele wyznacza sobie na przyszłość, nad czym warto popracować. 

W portfolio dziecko może  umieszczać wycinki z gazet, wyrazy, litery, sylaby, działania matematyczne, zdjęcia, o ile wiążą się z działaniami podejmowanymi w trakcie zajęć. W takim portfolio po każdych zajęciach dziecko może zapisywać, czego się nauczyło (np. w formie sms, który ma nie więcej niż określoną przez nauczyciela liczbę znaków).

Jest to ciekawa metoda, bo ułatwia sporządzenie oceny efektywności prowadzonych zajęć :)

    Podsumowując, ocena efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej to złożony proces, który wymaga zaangażowania, współpracy i ciągłej analizy. Dzięki systematycznemu podejściu możliwe jest nie tylko skuteczne wspieranie uczniów w ich rozwoju, ale także doskonalenie metod i programów wsparcia, co przyczynia się do ich lepszej jakości i większej efektywności.

Przeczytaj więcej...

"Ja i mój autyzm. Przewodnik dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu"

                                                                                 Bycie innym jest normalne.

                                                                                                                  ~~ Katie Cook

Niezwykle ważne przypomnienie dla każdego. Bycie innym jest normalne to zaskakująco proste, ale głębokie przesłanie. Każdy z nas ma inny kolor włosów, inny kształt nosa i inne zainteresowania. To właśnie różnorodność sprawia, że ​​jesteśmy wyjątkowi! Możemy porównać naszą różnorodność do skrzynek z kolorowymi klockami. Każdy klocek jest inny: jeden jest czerwony, inny jest niebieski, a jeszcze inny jest zielony. Ale kiedy te różne klocki łączą się razem, tworzą coś pięknego - unikalną konstrukcję, która nie jest możliwa do zbudowania z jednego koloru. Tak samo nasze społeczeństwo - z różnych kultur, doświadczeń i zdolności - tworzy coś niepowtarzalnego i niezwykłego. Kiedy zrozumiemy, że bycie innym jest normalne, uczymy się szanować i doceniać różnice, zamiast je bać się czy odrzucać. To wspaniała lekcja empatii i akceptacji, którą możemy zacząć wdrażać już od najmłodszych lat.

I taką lekcje umiejętności emocjonalnych, społecznych proponuje Katie Cook i Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne dla dzieci ze spektrum autyzmu w najnowszej książce Ja i mój autyzm. Przewodnik dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Jest to naprawdę wyjątkowa pozycja, przeznaczona dla dzieci ze spektrum autyzmu w wieku od 8-12 lat, choć myślę, że jest to też niezastąpione narzędzie dla ich rodziców i nauczycieli. Ta książka jest  drogowskazem, przewodnikiem prowadzącym przez codzienność w sposób zrozumiały i pełen empatii.

Podoba mi się, że autyzm przedstawiony jest jako coś normalnego, coś wyjątkowego, coś pozytywnego. Autorka daje narzędzie do przepracowania trudności, do nauki tego, czego osoba ze spektrum autyzmu potrzebuje. Są to umiejętności związane z funkcjonowaniem społecznym, kompetencjami emocjonalnymi, codziennym funkcjonowaniu. 

Poprzez proste, ale piękne ilustracje, jasne, zwięzłe teksty z rzetelną wiedzą, oraz ciekawymi ćwiczeniami i zadaniami, dzieci mogą lepiej zrozumieć swoje własne doświadczenia oraz uczucia, a także odkryć, że nie są samotne w swojej różnorodności.

Autorka zachęca czytelników do odkrywania swoich mocnych stron i unikalnych talentów, podkreślając, że każdy z nas jest wyjątkowy i ważny. To inspirujące przesłanie może być dla wielu dzieci punktem wyjścia do budowania pewności siebie i akceptacji siebie takimi, jakimi są.

Dla mnie jest to książka pełna zrozumienia, akceptacji i miłości! Dzięki tej książce dziecko ze spektrum autyzmu, z którym pracujesz może poczuć się zrozumiane i akceptowane. Może ułatwić pogodzenie się z diagnozą, zarówno dziecku, jak i rodzicowi. 

Myślę, że to must have, jeśli masz lub pracujesz z dzieckiem ze spektrum autyzmu. 

Co myślisz o tej publikacji? 

Podstawowe informacje

Tytuł: Ja i mój autyzm. Przewodnik dla dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. 

Autorka: Katie Cook

Gdańs-kie Wydawnictwo Psychologiczne dla dzieci 

Wiek: 8-12 lat

Cena okładkowa: 54,90 zł

Przeczytaj więcej...

Pomysły na rewalidację... czyli aktywności rozwijające tworzenie dłuższych wypowiedzi pisemnych

W tym roku szkolnym będę prowadziła rewalidację z uczniami klas starszych. Wiem, że dość dużą trudność sprawia im tworzenie dłuższych wypowiedzi pisemnych. Małymi krokami chcę podczas rewalidacji ćwiczyć te umiejętności, które mogą ułatwić im napisanie opowiadania, opisu, listu, czy innych form. 

Do tych umiejętności należą m.in.:

• Koncepcja i planowanie czyli  umiejętność zorganizowania myśli i rozplanowania struktury wypowiedzi, określenie celu, tematu i głównych punktów, które zostaną omówione.
• Badanie i analiza czyli zdolność do przeprowadzenia badania tematu, zebrania informacji i dokonania odpowiedniej analizy. To umożliwi wprowadzenie faktów i dowodów w tekście. Ważna jest tutaj też umiejętność czytania ze zrozumieniem. 
• Zrozumienie różnych typów tekstów czyli zdolność do rozpoznawania i pisania różnych typów tekstów, takich jak rozprawka, opowiadanie, raport, esej, artykuł itp. Każdy z nich wymaga innego stylu i struktury.
• Logiczne myślenie czyli umiejętność prezentowania argumentów w sposób logiczny i spójny,  rozwijanie zdolności do wnioskowania i prezentacji faktów w sposób przekonujący.
• Szeroki zasób słownictwa i umiejętność dobierania odpowiednich słów do kontekstu. Zdolność do wyrażania swoich myśli w sposób różnorodny i interesujący.
• Czytanie i korekta czyli umiejętność czytania i analizowania tekstu, aby poprawić błędy ortograficzne, gramatyczne i stylistyczne. Czytanie innych prac literackich pomaga zdobyć wiedzę na temat różnych stylów pisania.
• Praktyka i wytrwałość czyli  pisanie dłuższych wypowiedzi pisemnych wymaga regularnego treningu i praktyki. Im więcej ćwiczymy, tym lepiej rozwijamy tę umiejętność.

Z większością tych wymienionych przeze mnie umiejętności, moi uczniowie mają trudność. Dlatego postanowiłam przygotować kilka propozycji aktywności, gier, zabaw, które będą wspierać w osiągnięciu tego celu edukacyjnego. 

Pomysły na aktywności rozwijające tworzenie dłuższych wypowiedzi pisemnych

1. Tworzenie historii

Poproś uczniów o najpierw ustne, a następnie pisemne stworzenie dłuższej opowieści, w której muszą przedstawiać bohaterów, fabułę i zakończenie.

Podczas ćwiczeń opowiadania możesz wykorzystać:

• Story Cubes czyli kości opowieści od Wydawnictwa Rebel
• Gra słów od Wydawnictwo Nasza Księgarnia - przeczytasz TUTAJ
• Dixit od Wydawnictwo Rebel- przeczytasz TUTAJ
• Opowiedz mnie od Wydawnictwa Babaryba dla dzieci młodszych- przeczytasz TUTAJ

2. Tworzenie komiksu

Jedną z prostszych technik tworzenia opowiadań jest komiks, czyli wykorzystanie słowa i obrazu. Podczas tworzenia komiksu uczeń musi stworzyć historię, koncepcję swojej opowieści, a jednocześnie przelać ją na papier w formie rysunku, co też jest doskonałym ćwiczeniem rozwijającym umiejętności manualne.  

Ciekawą pomocą, która może wesprzeć w tej aktywności jest książka Jak zrobić komiks Jason'a Ford'a od Wydawnictwa Kropka.

Jest to swojego rodzaju przewodnik tworzenia komiksu. Podoba mi się to, że jest to książka aktywnościowa, dla czytelnika jest to swojego rodzaju ćwiczenie rysowania i wymyślania historii. W publikacji znajdują się instrukcje jak czytać komiks, jak narysować superbohatera, ba! są nawet inspiracje do wyglądu złoczyńców! Poszczególne strony książki można skserować, a na rewalidacji (czy na innych zajęciach np. korekcyjno- kompensacyjnych, edukacyjnych) ćwiczyć tworzenie historii i jej rysowanie. Książka daje możliwość opracowania 10 komiksów. Na każdej stronie uczeń może znaleźć podpowiedzi do historii, co sprawdzi się z dziećmi, które często mówią, że nie mają pomysłu. 

Tworzenie komiksu to świetna zabawa i jest  ćwiczeniem doskonalącym myślenie przyczynowo- skutkowe. Moim zdaniem idealne jak wstęp do tworzenia dłuższych opowieści. Co o tym myślisz?

3. Gra planszowa Opowiadanka

Wraz z uczniem stwórz grę planszową z przedstawionymi na planszy różnymi obrazami, słowami, tematami.

Podczas gry zadaniem ucznia jest tworzenie najpierw zdań, a następnie dłuższych wypowiedzi, opowieści z wykorzystaniem tego, co znajduje się na planszy.

4. Ćwiczenie kreatywnego pisania

Uczeń dostaje zestaw obrazków, słów lub tematów i jego zadaniem jest napisanie kilka zdań na ich podstawie. 

Kilka inspiracji znajdziesz na moim blogu w zakładce REWALIDACJA. 

5. Gra Kto, co, gdzie?

Uczeń losuje trzy kartki, na jednej z nich przedstawiona jest postać (np. nauczyciel, uczeń, mama, tata, Spiderman, itd.), na drugiej przedmiot (np. rękawiczka, butelka, dziennik, itd.), n trzecim miejsce (las, szkoła, sklep, Australia, itd.). Zadaniem ucznia jest napisanie wypowiedzi pisemnej, w której wykorzystają te trzy elementy. 

6. Ćwiczenie na podstawie tekstów literackich 

Uczeń czyta wybrany fragment książki, opowiadania, a następnie jego zadaniem jest rozwinąć go, np. stworzyć zakończenie, wymyśleć, co mogło zdarzyć się potem. 


Jakie inne pomysły na aktywności przychodzą Ci do głowy?

Szeroki zasób słownictwa i umiejętność dobierania odpowiednich słów do kontekstu. Zdolność do wyrażania swoich myśli w sposób różnorodny i interesujący.

Przeczytaj więcej...

Autyzm. Blok terapeutyczny. Percepcja słuchowa.

Percepcja słuchowa jest bardzo ważna w m.in. komunikacji czy nauce czytania i pisania. Więcej o  percepcji słuchowej przeczytasz w tym artykule: 

PERCEPCJA SŁUCHOWA- ĆWICZENIA I ZABAWY

Autyzm. Blok terapeutyczny. Percepcja słuchowa w trzech częściach Agnieszki Bali Wydawnictwo WIR to już kolejna taka pomoc, do której warto zajrzeć. 

Pozostałe bloki terapeutyczne znajdziesz tutaj: 

BLOK TERAPEUTYCZNY. ĆWICZENIA STOLIKOWE

BLOK TERAPEUTYCZNY. GRAFOPERCEPCJA

BLOK TERAPEUTYCZNY. PERCEPCJA WZROKOWA

Czym wyróżnia się ta pomoc? 

Przede wszystkim znajdziesz w niej wiele ćwiczeń, które rozwijają percepcję słuchową m.in. uwagę słuchową, pamięć słuchowo- słowną, analizę i syntezę słuchową, koordynację słuchowo- wzrokową. Dziecko ćwiczy m.in. słuchanie dzwięku, lokalizowanie źródła dźwięku, rozpoznawania i różnicowanie dźwięku, rytmizowanie. 

Ćwiczenia są bardzo zróżnicowane, ciekawe i bardzo proste do przygotowania na zajęciach. Każda część zawiera link w postaci QR do nagrań mp3, które przydadzą się podczas wykonywania ćwiczeń. 

Podoba mi się to, że każda część zawiera instrukcję dla terapeuty. Wykorzystanie tej pomocy jest naprawdę proste i nie wymaga długiego przygotowania. 

Przykłady ćwiczeń: 

Cz. 1

- posłuchaj i wskaż zwierzę, które wydaje dźwięki.

- posłuchaj i odszukaj następujące przedmioty.

- wskaż wymienione elementy i wpisz nazwę w odpowiednie miejsce. 

- posłuchaj i wskaż kto ...( Nazywanie czynności). 

Cz. 2

- dziecko wskazuje i powtarza usłyszaną sekwencje, a następnie ją zapisuje lub układa za pomocą ilustracji. 

Cz. 3

- kolorowanie za pomocą instrukcji.

- łączenie ilustracji z usłyszaną instrukcją.

- wskazywanie właściwych obrazków na podstawie nagrania.

- wskazywanie osoby, która wykonuje wymienioną czynność.

- układanie historyjki z wyciętych obrazków na podstawie nagrania.

- kończenie rysowania rozpoczętego obrazka wg instrukcji słownej. 

Ćwiczenia oprócz rozwijania percepcji słuchowej doskonalą: 

- percepcję wzrokową,

- umiejętności językowe i komunikacyjne,

- orientację przestrzenną,

- umiejętności poznawcze. 

Bloki terapeutyczne to doskonała pomoc do gabinetu terapeuty pedagogicznego, oprócz tego można wykorzystać na rewalidacji, zajęciach edukacyjnych w edukacji wczesnoszkolnej. Świetnie sprawdzi się też jako narzędzie diagnostyczne w diagnozie funkcjonalnej. 

Tytuł tej pomocy może być trochę mylący. Nie jest to tylko pomoc do wykorzystania w pracy z dziećmi ze spektrum autyzmu. Sprawdzi się tak naprawdę z każdym dzieckiem. 

Mam większość bloków terapeutycznych, które ukazały się i każdy z nim bardzo polecam! 

Podstawowe informacje

Tytuł: Autyzm. Blok terapeutyczny. Percepcja słuchowa (trzy części)

Autorka: Agnieszka Bala

Wydawnictwo WIR

Cena okładkowa: 60 zł

Przeczytaj więcej...

Podsumowanie pracy pedagogów szkolnego i specjalnego

Kończący się już rok szkolny był pełen wyzwań. Na przedszkolnych i szkolnych korytarzach pojawił się pedagog specjalny. Na początku września tak naprawdę trudno było określić, czym pedagog specjalny będzie się zajmował, jakie wyzwania przed nim czekają i jak będzie wyglądała współpraca z innymi specjalistami pracującymi w placówce.

Na początku roku szkolnego wraz z Eweliną z @pedagogonline.pl przygotowałyśmy artykuł dotyczący różnicy pomiędzy pedagogiem szkolnym a pedagogiem specjalnym. Jeśli jeszcze nie przeczytaliście, zajrzyjcie koniecznie.

PEDAGOG SZKOLNY A PEDAGOG SPECJALNY- PODOBIEŃSTWA I RÓŻNICE PRACY DWÓCH RÓŻNYCH SPECJALISTÓW

Po roku postanowiłyśmy podsumować pracę szkolnych specjalistów. Artykuł prezentujemy Wam w formie pytań i odpowiedzi - mamy nadzieję, że taka forma będzie dla Was bardziej przystępna.

Jaka jest zasadnicza różnica pomiędzy pedagogiem szkolnym a pedagogiem specjalnym?

Wiola: Z mojego punktu widzenia i tego, jakie zadania wykonywałam w szkole w tym roku szkolnym, pedagog specjalny różni się jedynie nazwą, kwalifikacjami i tym, że jego praca powinna być skierowana głównie na pracę z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zadania pedagogów specjalnego i szkolnego przedstawione w rozporządzeniu są bardzo płynne i gdyby się im dobrze przyjrzeć to praktycznie można założyć, że zajmujemy się tym samym, choć ujęte są zupełnie innymi słowami.

W ramach swoich obowiązków jako pedagog specjalny, podobnie zresztą jak pedagog szkolny (czy psycholog) wykonywałam następujące działania i aktywności:

• rozmowy wychowawcze, wyjaśniające,wspierające w sytuacjach trudnych i konfliktowych; mediacje w sytuacjach konfliktowych;
• rozmowy z rodzicami dotyczące funkcjonowania dziecka, informowanie o konieczności pogłębionej diagnozy w poradni psychologiczno- pedagogicznej, czy innej poradni specjalistycznej, pedagogizacja rodziców;
• rozmowy i konsultacje z nauczycielami i innymi specjalistami pracującymi w placówce celem omówienia funkcjonowania dziecka, wyjaśnianie sytuacji trudnych i konfliktowych, wspieranie nauczycieli w organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej (m.in.dostosowania wymagań);
• współkoordynowanie organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej- współprowadzenie indywidualnych teczek, oceny efektywności PPP udzielanego dziecku;
• prowadzenie zajęć m.in. zajęć w grupie do 5 osób z dzieckiem z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, zajęć rewalidacyjnych, zajęć rozwijających kompetencje emocjonalno- społeczne oraz zajęć profilaktycznych (np. o emocjach, komunikacji, sposobach na uczenie się) w klasach w ramach szkolnego programu wychowawczo- profilaktycznego;
• prowadziłam badania diagnostyczne takie jak obserwacje uczniów, analizę wytworów, dokumentacji, dialog z dzieckiem, rozmowy z rodzicami i nauczycielami- m.in. w ramach prowadzenia diagnozy funkcjonalnej;
• prowadziłam ankiety w klasach z zakresu profilaktyki np. dot. używek;
• uczestniczyłam w spotkaniach zespołów opracowujących IPET, WOPFU;
• prowadziłam rozmowy z Dyrektorem celem omówienia działań z zakresu pomocy psychologiczno- pedagogicznej, sytuacji trudnych i konfliktowych;
• podejmowałam się różnych innych działań wyznaczonych przez Dyrektora np. udział w komisjach nadzorujących egzamin ósmych klas, byłam opiekunem wycieczki do kina, itd.

Ewelina: Z mojej perspektywy różnica między tymi dwoma stanowiskami wynika z podziału obowiązków: w dużym uproszczeniu pedagog szkolny zajmuje się uczniami, którzy wymagają wsparcia zarówno edukacyjnego, jak emocjonalnego czy materialnego, a także uczniami posiadającymi opinie psychologiczno-pedagogiczne, natomiast pedagog specjalny ma pod swoją opieką uczniów posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Niemniej jednak, jak dobrze wiemy, w praktyce wszystko wygląda inaczej. Większość obowiązków zazębia się, a specjaliści wzajemnie sobie pomagają. Oczywiście w każdej szkole wygląda to inaczej, jednak myślę, że w wyżej wyszczególnionych obowiązkach pedagoga specjalnego, wiele zadań odnajdzie  także pedagog szkolny.

Czy stanowisko pedagoga specjalnego ma sens?

Wiola: Moim zdaniem stanowisko pedagoga specjalnego ma sens i ogromne znaczenie, szczególnie, że z roku na rok przybywa dzieci i uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Współpraca różnych specjalistów ułatwi pracę edukacyjną i terapeutyczną w placówkach oświatowych. Pedagog specjalny powinien mieć szeroką wiedzę z zakresu psychologii rozwojowej, różnych zaburzeń, co może przyczynić się do wcześniejszej diagnozy dzieci, wykrycia trudności w czas i uzyskania przez dziecko adekwatnej pomocy zgodnie z potrzebami edukacyjnymi i rozwojowymi.

Ewelina: Stanowisko pedagoga specjalnego, zwłaszcza w czasach edukacji włączającej, ma ogromny sens, ale wymaga jeszcze dopracowania. Mam tutaj na myśli jasne wytyczne, co do zakresu obowiązków pedagogów specjalnych, które będą rzeczywiście obowiązywały w każdej szkole. Piszę o tym dlatego, ponieważ wiem, że w teorii wszystko brzmi bardzo ładnie, natomiast praktyka w wielu szkołach wyglądała znacznie inaczej.

Co było najtrudniejsze w tym roku szkolnym?

Wiola: Myślę, że trudny był dla mnie chaos organizacyjny związany z nowym stanowiskiem w placówkach i wątpliwości czym powinien zająć się pedagog szkolny a czym specjalny. Ostatecznie większość spraw próbowałyśmy rozwiązać wspólnie lub konsultować, abyśmy nie wchodziły sobie po prostu w kompetencje. Na samym początku trudno było wszystkim zaadaptować się do nowej rzeczywistości.

Ewelina: Zgadzam się z Wiolą, że najtrudniejsza była niewiedza dotycząca tego, z czym będzie wiązało się nowe stanowisko pedagoga specjalnego. Myślę, że każdy pedagog szkolny miał pewne oczekiwania, że zostanie odciążony z pracy, a jak dobrze wiemy, nie w każdej szkole tak się stało. Mam jednak nadzieję, że po pilotażowym roku szkolnym każda placówka wyciągnie dla siebie odpowiednie wnioski i przyszły rok będzie już dużo spokojniejszy, a przede wszystkim przyniesie jasność, co do obowiązków pedagoga specjalnego. Z mojej perspektywy jako pedagoga szkolnego ten rok był spokojniejszy niż lata poprzednie, co nie oznacza, że się nudziłam. Pracy było bardzo dużo (w sumie nadal jest, bo jeszcze rok szkolny trwa, a w końcówce jest jej najwięcej), natomiast jestem zadowolona, że wszystkie zaplanowane cele udało się zrealizować.

Jak przebiegała współpraca szkolnych specjalistów?

Wiola: Na samym początku troszkę, w moim odczuciu, stąpaliśmy niepewnie. Do tej pory w mojej placówce na stałe był tylko pedagog szkolny, psycholog był dochodzący na kilka godzin. W tym roku to się zmieniło, doszłam ja, jako pedagog specjalny, doszedł psycholog szkolny, więc budowałyśmy relacje i współpracę od początku. Prowadziłyśmy milion konsultacji, rozmów, wspierałyśmy się wzajemnie, omawiałyśmy problemy i funkcjonowanie wybranych uczniów, uczestniczyłyśmy w wielu rozmowach z rodzicami wspólnie (po to by się wspierać, ale też po to, aby zabezpieczyć siebie), zorganizowałyśmy warsztat dla chętnych nauczycieli o technikach relaksacyjnych, pogadanki dla rodziców podczas zebrań, artykuły na stronę szkoły dla rodziców i nauczycieli. Tak naprawdę większość działań podejmowałyśmy wspólnie lub dane syuacje omawiałyśmy. Oprócz tego pozytywnie oceniam współpracę z innymi specjalistami takimi jak logopeda, nauczycielami prowadzącymi terapię pedagogiczną, czy rewalidację. Najważniejsza jest relacja, bo ona wpływa na współpracę, ale też atmosferę!

Nie wyobrażam sobie, aby tej współpracy nie było, szczególnie, że nasze zadania i obowiązki się zazębiają.

Ewelina: Współpraca szkolnych specjalistów to podstawa udzielania efektywnej pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wszelkiego wsparcia uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Niezwykle ważna jest także współpraca z dyrekcją szkoły, ponieważ wszelkie ważne decyzje powinny być zaakceptowane przez przełożonego. Dobra współpraca całej społeczności szkolnej to gwarancja miłej atmosfery w pracy, która z pewnością ma znaczenie zarówno w zadaniach edukacyjnych, wychowawczych, jak i wspierających i pomocowych. Każdy z nas dużo lepiej pracuje w miejscu, w którym czuje się dobrze - czyż nie? :) I w tym miejscu nie mogę pominąć bardzo dobrej współpracy wszystkich specjalistów, z którymi mam okazję współpracować na co dzień. Myślę, że nasza praca nie przynosiłaby tak wymiernych korzyści, kiedy pracowalibyśmy indywidualnie, ale właśnie wzajemna wymiana doświadczeń, wsparcie i często dobry humor, to klucz do sukcesu.

Co należy usprawnić/ zmienić w przyszłym roku szkolnym biorąc pod uwagę współpracę szkolnych specjalistów?

Wiola: Po roku pracy wiemy mniej więcej, jakie stoją przed nami wyzwania w danej placówce. Myślę, że konieczne jest sprecyzowanie, dopracowanie dokumentacji, tak, aby była ona przystępna dla wszystkich. W mojej placówce będziemy uaktualniać procedurę pomocy psychologiczno-pedagogicznej (kto za co jest odpowiedzialny, kiedy, jak, itd.). Jako szkolni specjaliści planujemy zorganizować szkolenie/ warsztat z zakresu edukacji włączającej dla wszystkich nauczycieli, aby współpraca przebiegała sprawnie w zakresie organizacji PPP i pracy z uczniami z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego.

Ewelina: Moim zdaniem bardzo ważny jest przepływ informacji i wzajemna wymiana doświadczeń. Zgodzę się z Wiolą, że uściślenie procedur dotyczących udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a więc jasnego ustalenia, kto jest za co odpowiedzialny jest bardzo ważne także w późniejszej współpracy wszystkich specjalistów. Dodatkowo, w mojej ocenie, wszyscy nauczyciele powinni zostać przeszkoleni z oceniania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i konieczności respektowania zaleceń zawartych w opiniach.

Jakie wyzwania czekają pedagogów szkolnego i specjalnego?

Wiola: Po przeczytaniu raportu Młode głowy Fundacji Unaweza i po własnych doświadczeniach w pracy wiem, że dużym wyzwaniem jest alarmujący stan zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży. To stanowi duże wyzwanie dla wszystkich, rodziców, nauczycieli, ale też i nas szkolnych specjalistów. Zadajemy sobie pytania: jak pracować, jak podejmować interwencje w szkole, jak działać by pomóc, a nie zaszkodzić, gdzie kierować po pomoc (bo jak wiemy sytuacja polskich oddziałów psychiatrycznych dla dzieci nie jest kolorowa).Z tymi wątpliwościami mierzyliśmy się w tym roku i myślę, że skala będzie tylko rosła.

Oprócz tego, wyzwanie stanowi coraz większa liczba orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego i innych dokumentów wydawanych przez poradnie psychologiczno- pedagogiczne. A to wiąże się z wciąż małą liczbą specjalistów w placówkach.

Wyzwaniem jest też praca z rodzicami, mam wrażenie, że z roku na rok jest coraz trudniejsza.

W dalszym ciągu wyzwanie stanowi również obszerna dokumentacja.

Ewelina: Aby się nie powtarzać dodam tylko, że coraz młodsze dzieci wykazują trudności emocjonalne i stany obniżonego nastroju. Dodatkowo problemem jest także samoregulacja emocji. Z pewnością obszar emocjonalno-społeczny to coś, na czym szczególnie muszą się skupić wszyscy specjaliści.

Czy coś się zmieniło w funkcjonowaniu placówki po dołączeniu pedagoga specjalnego?

Wiola: Wraz z koleżankami śmiałyśmy się ostatnio, że im więcej rąk, tym więcej pracy ;) W mojej placówce był to rok pełen wyzwań dla wszystkich. Z opowieści pedagoga szkolnego, wiem, że zeszły rok nie był tak trudny (mimo że była jako specjalistka praktycznie sama), jak ten. Zrzucamy to trochę na pokłosie pandemii, na coraz większą liczbę orzeczeń, trudności we współpracy z rodzicami. Czy coś zmieniło? Myślę, że przede wszystkim jest duże ułatwienie dla funkcjonowania placówki, lepsza jakość udzielanej pomocy dzieciom, rodzicom i nauczycielom, która wynika z rozłożenia obowiązków na kilku specjalistów, a także z ich współpracy.

Ewelina: Pracy nie brakuje, dlatego im więcej specjalistów, tym lepiej, jednak moim zdaniem stanowisko pedagoga specjalnego wymaga jeszcze dopracowania. Wiem, że z każdym rokiem będzie coraz lepiej, natomiast zadaniem każdej szkoły powinien być jasny podział obowiązków między wszystkimi specjalistami z uwzględnieniem kompetencji każdego z nich, aby zapewnić jakość pomocy na najwyższym poziomie.

Drodzy Pedagodzy (szkolni i specjalni) czekamy na Wasze spostrzeżenia w komentarzach 😉

Przeczytaj więcej...

Diagnoza funkcjonalna cz. 3 narzędzia diagnostyczne

W procesie diagnozy funkcjonalnej warto wykorzystywać różne narzędzia diagnostyczne, wręcz wskazana jest kombinacja wielu metod, aby ocena funkcjonowania dziecka była szczegółowa i wieloaspektowa. 

Można wykorzystać gotowe narzędzia diagnostyczne, można również przygotować samodzielne próby diagnostyczne wykorzystując konkretne sytuacje i zabawy. W dzisiejszym artykule przedstawię kilka ciekawych narzędzi diagnostycznych, które można wykorzystać w pracy w przedszkolu, czy w szkole. 

Pozostałe artykuły w temacie diagnozy funkcjonalnej:

DIAGNOZA FUNKCJONALNA, CZ.1 DEFINICJA

DIAGNOZA FUNKCJONALNA, CZ.2 METODY DIAGNOSTYCZNE

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Narzędzia diagnostyczne

1. Skala Ryzyka Dysleksji 

Autorka: Marta Bogdanowicz

Jest to narzędzie do wczesnego wykrywania symptomów dysleksji rozwojowej. Jest to narzędzie do badania przesiewowego, możliwe do wykorzystania przez nauczycieli i rodziców. Ta skala opracowana jest z normami dla dzieci klas 0 i 1 oraz 1 i 2, czyli dla dzieci w wieku 6-8 lat. Zdecydowaną zaletą tego narzędzia jest krótki czas badania. 

To narzędzie da podstawową wiedzę na temat funkcjonowania dziecka w zakresie:

• motoryki małej, 

• motoryki dużej,

 • funkcji wzrokowych,

 • funkcji językowych (percepcja i ekspresja),

 • uwagi.

Kwestionariusz Skali Ryzyka Dysleksji można pobrać na stronie Polskiego Towarzystwa Dyslektycznego lub znaleźć w poniższej literaturze. 

2. Narzędzie TROS-KA

Autorzy: Ewa Domagała- Zyśk, Tomasz Knopik, Urszula Oszwa

Narzędzie TROS jest narzędziem dla pracowników poradni psychologiczno- pedagogicznej, natomiast narzędzie KA może być stosowane przez nauczycieli specjalistów w placówkach edukacyjnych jako badanie przesiewowe. 

To narzedzie pozwala na określenie aktualnego poziomu rozwoju kompetencji społeczno-emocjonalnych. Jest skierowane dla uczniów pomiędzy 9 a 13 rokiem życia. Niski wynik badania może świadczyć o konieczności wykonania pogłębionej diagnozy w poradni psychologiczno- pedagogicznej. 

Skala Ka może być wykorzystana przez wychowawców lub przez specjalistę prowadzącego zajęcia rozwijające kompetencje emocjonalno- społeczne. 

To narzędzie:

- może pomóc określić jakim stopniu niezbędne jest podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych lub wspierających mających na celu zwiększenie kompetencji ucznia w obszarze społeczno-emocjonalnym (a tym samym zmniejszenie ryzyka niedostosowania społecznego).

- może pomóc w prowadzeniu przez wychowawcę obserwacji podłużnej w zakresie rozwoju kompetencji społeczno-emocjonalnych uczniów (zalecany pomiar raz w roku).

- można wykorzystać do ewaluacji prowadzonych działań terapeutycznych.

Skala Ka to opis różnych sytuacji bliskich doświadczeniom uczniów  i dwa zróżnicowane jakościowo zachowania jako reakcje na nie, które należy ocenić na skali: niepodobne – trochę podobne – bardzo podobne.

Więcej o tym narzędziu przeczytasz tutaj: https://efs.mein.gov.pl/wp-content/uploads/2017/08/zal.15_troska_podrecznik_do_modelowego_zestawu_narzedzi_diagnoza_funkcjonalna_rozwoju-_spol_emoc.pdf

Tutaj pobierzesz narzędzie: https://ppp.jaworzno.edu.pl/p,119,materialy-dla-nauczycieli

3.   Kwestionariusz diagnozy i narzędzie badawcze w terapii pedagogicznej 

Autorki: Joanna Tomczak, Renata Ziętara

Jest to narzędzie do badania przesiewowego i służy do poznania rodzaju i zakresu zaburzeń dziecka. Kwestionariusz został podzielony na 9 części związanych z konretnym zaburzeniem. 

I. Charakterystyka ucznia

II. Charakterystyka czynności komunikania się

III. Słuch fonametyczny

IV. Czytanie

V. Pisanie

VI. Sfera ruchowa

VII. Percepcja wzrokowa

VIII. Orientacja

IX. Procesy myślowe

Narzędzie to można wykorzystać w całości lub wybiórczo. Jest to ciekawe narzędzie diagnostyczne do badania potrzeb edukacyjnych dzieci i przyczyn niepowodzeń edukacyjnych. 

Kwestionariusz stanowi również podstawę do opracowania planu i kierunków terapii pedagogicznej. 

4. VB-MAPP. Ocena osiągania kamieni milowych rozwoju i planowanie terapii. Program do oceny umiejętności językowych i społecznych dzieci z autyzmem i innymi zaburzeniami rozwoju

Autor: dr Mark Sundberg

Jest to to narzędzie, które dostarcza nauczycielom i rodzicom wiedzy na temat umiejętności uczenia się oraz umiejętności językowych i społecznych dzieci z autyzmem i innymi zaburzeniami rozwoju. Jest ono oparte na funkcjonalnej analizie języka Skinnera, na założeniach Stosowanej Analizy Zachowania oraz na kamieniach milowych rozwoju. Dzięki temu narzędziu możliwe jest też opracowanie Indywidualnego Programu Terapeutyczno- Edukacyjnego. 

Aby móc korzystać z tego narzędzia niezbędne jest zapoznanie się z podręcznikiem dołączonym do kwestionariusza. 

5. Język i komunikacja – skala obserwacyjna dla nauczycieli

Język i komunikacja moze służyć jako:

- narzędzie przesiewowe, gdy niepokoi nas funkcjonowanie dziecka. Narzędzia nie zdiagnozuje zaburzeń językowych, a jedynie może slużyć diagnozie edukaycjnej.

- narzędzie pomocne do rozpoznania głównych obszarów trudności w zakresie języka i komunikacji, co może pomóc w dostosowaniu wymagań o organizacji pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

- narzędzie profilaktyczne do oceny funkcjonowania językowego dzieci.

Więcej o skali i możliwość darmowego pobrania: http://eduentuzjasci.pl/pmbe/1246-pracownia-testow-jezyk.html

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Mam nadzieję, że tych kilka narzędzi okaże się przydatne w pracy. Zazwyczaj korzystasz z gotowych narzędzi, czy opracowujesz swoje próby diagnostyczne? 

Więcej o narzędziach dowiesz się z ebooka K. Krakowiak, ,Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi, Ośrodek Rozwoju Edukacji Warszawa 2017 - do pobrania TUTAJ. 

Przeczytaj więcej...