Techniki wspierające adaptację uczniów do nowego roku szkolnego

Adaptacja do nowego roku szkolnego

    Adaptacja do nowego roku szkolnego może być wyzwaniem dla wielu uczniów. Powrót do szkolnej rutyny, nowi nauczyciele, nowe klasy i nowe zasady mogą wywoływać stres i niepokój, szczególnie u dzieci z trudnościami adaptacyjnymi. Ten artykuł jest dla  nauczycieli, którzy pracują z uczniami z edukacji wczesnoszkolnej, gdzie zmiany (przejście z przedszkola do szkoły) są szczególnie duże. Proponowane techniki wspierające sprawdzą się również w klasie czwartej oraz w klasach, gdzie są uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. 

    Wsparcie uczniów w procesie zmiany jest kluczowe, aby zapewnić im komfort i bezpieczeństwo oraz odpowiednio wcześniej przygotować do nadchodzących zmian. 

W tym artykule znajdziesz kilka technik, które mogą ułatwić w łagodniejszym przejściu do szkolnej rzeczywistości. 

Stworzenie bezpiecznego i przyjaznego środowiska

    Pierwsze tygodnie w nowej klasie, z nowymi kolegami, nauczycielami to źródło stresu i niepewności. Koniecznie należy zadbać o budowanie relacji i zapewnienie bezpieczeństwa. Na początku roku szkolnego skup się na budowaniu pozytywnej atmosfery w klasie, zaufania i wzajemnego szacunku. 

Techniki wspierające budowanie przyjaznego środowiska w klasie:

• powitalne rozmowy - każdy dzień lub tydzień możesz rozpoczynać krótką rozmową z uczniami na temat ich samopoczucia, doświadczeń, emocji. 
• kontrakt klasowy - ustal wraz z uczniami zasady panujące w klasie. 

Stworzenie stałej rutyny i harmonogramu 

    Rutyna daje dzieciom poczucie kontroli, przewidywalności i  bezpieczeństwa. Zadbaj o to, aby uczniowie wiedzieli, co się może wydarzyć w ciągu dnia, czego będziesz od nich oczekiwać. Dzięki temu uczniowie będą bardziej zrelaksowani, a uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (np. z ADHD, ze spektrum autyzmu) będzie łatwiej sprostać Twoim wymaganiom. 

Techniki, które ułatwią Ci stworzenie rutyny:

• codzienny plan lekcji - nie chodzi tutaj o przedstawienie tygodniowego planu lekcji, ale o pokazanie, co na danej lekcji będziecie robić. Ważne jest, aby był wywieszony w widocznym miejscu w klasie. W klasach młodszych zaleca się obrazkowy plan, w klasach starszych może być pisany. 
• stałe pory dnia - ustalenie stałych pór na przerwy, na zabawy na boisku, placu zabaw, chodzi o to, aby mniej więcej, stałe punkty dnia były o podobnym czasie. 
• zabawy wstępne i końcowe - zadbaj o odpowiednie przywitanie i zakończenie zajęć. Na początku dnia możesz zaproponować klasową tradycje przywitania się w jakiś sposób lub rozpocząć dzień porannym kręgiem, w którym każdy będzie mógł powiedzieć o swoich uczuciach lub zabawami integracyjnymi. Na zakończenie dnia zachęcam do zabaw relaksujących, wyciszających. 

Ułatwienia wizualne i komunikacja

    W klasie stosuj grafiki, piktogramy, które ułatwią uczniom zrozumienie i zapamiętanie informacji. Ich stosowanie ułatwia szczególnie dzieciom z trudnościami w komunikacji, z afazją, z niepełnosprawnością intelektualną.  

Techniki, ułatwienia wizualne to na przykład: 

• piktogramy i obrazki - stosuj je w sprawach organizacyjnych, ale również w przedstawianiu instrukcji, zasad. 
• tablice wizualne- na których przedstawisz plan dnia, zadania do wykonania, lub oczekiwane zachowania. 
• kolorowe oznaczenia - dla różnych aktywności, materiałów szkolnych w klasie, co może ułatwić dzieciom nawigację w ciągu dnia. 

Strefa relaksu i wsparcie emocjonalne

    Strefa, kącik relaksu w klasie pozwala na wyciszenie trudnych emocji, uspokojenie się, zmniejszenie przebodźcowania. W takiej strefie relaksu może znaleźć się większy karton z poduszkami, namiot dla dzieci, w którym będą lampki, książki, gniotki. Ustal z dziećmi, kiedy i w jaki sposób mogą korzystać z takiej strefy. Taka strefa to idealne miejsce dla każdego, ale szczególnie ważne dla dzieci ze spektrum autyzmu, ADHD, z trudnościami w zachowaniu i emocji. 

Inne techniki: 

• techniki relaksujące - czyli w ramach na przykład przerw śródlekcyjnych stosowanie różnych zabaw relaksujących np. głębokie oddychanie, ruch, wizualizacje, proste ćwiczenia mindfulness. Więcej o zabawach relaksujących przeczytasz tutaj: https://bluefingersbywiola.blogspot.com/2020/04/zabawy-relaksujace-dla-dzieci-ale-tez-i.html
• wsparcie emocjonalne - regularne rozmowy z uczniami o ich emocjach, doświadczeniach. Możesz wykorzystać różne karty pomocnicze np. Głaskotki wyd. Klett lub skalę emocji "emocjometr" do wyrażania emocji. 

Indywidualizacja nauczania

    Każdy uczeń ma indywidualne potrzeby, dlatego na samym początku spróbuj zrobić diagnozę tych potrzeb. Poznaj każdego ucznia, zorientuj się jakie potrzeby mają Twoi uczniowie i spróbuj się do nich dostosować. 

Potrzeby edukacyjne mogą być związane z tempem uczenia się, preferowanym stylem uczenia się.

Techniki, które ułatwią Ci indywidualizację nauczania:

• stosowanie różnorodnych metod nauczania.
• różnicowanie zadań - twórz zadania o różnorodnych poziomach trudności lub stylach pracy.
• mapa osiągnięć/ metoda portfolio - każdy uczeń może prowadzić własną mapę osiągnięć, w której zapisuje, rysuje swoje postępy, co pozwala też na bieżąco monitorować indywidualne potrzeby uczniów. 
• karty "już skończyłem, i co teraz?" - czyli zadania i aktywności dla uczniów, którzy wykonali już zadanie a reszta klasy jeszcze pracuje. 

Wspieranie samodzielności i odpowiedzialności 

    Naszym zadaniem jest wspieranie u uczniów samodzielności i odpowiedzialności za proces nauki. Warto stopniowo wprowadzać zadania, które wymagają od uczniów większej samodzielności. 

Techniki:

• planery i harmonogramy - zachęcaj uczniów do korzystania z planerów i harmonogramów, które ułatwiają naukę ( pomysł do zrealizowania w klasach straszych).
• zadania wybierane przez uczniów - daj możliwość wyboru zadań do wykonania z kilku opcji, co pozwoli na zwiększeni zaangażowania i kontroli nad procesem nauki. 
• projekty długoterminowe, prace w grupach - stosuj metodę projektów, dzięki czemu uczniowie uczą się planowania i odpowiedzialności za realizację zadań. 

Udzielenie informacji zwrotnej

    Udzielanie konstruktywnej informacji to podstawa skutecznego nauczania. Dobrze jest dawać uczniów konkretne wskazówki, co mogą poprawić oraz jak mogą dalej się rozwijać. 

Techniki:

• ocenianie kształtujące - przekazywanie na bieżąco informacji zwrotnej dotyczącej postępów, dokonywanie ewaluacji własnej pracy i nauki. 
• samoocena i refleksja - zachęcanie uczniów do regularnej samooceny swoich prac oraz refleksji nad własnym rozwojem.
• udzielanie wzmocnień pozytywnych za włożony wkład pracy, wysiłek w wykonanie zadania. 

Promowanie pozytywnego nastawienia do nauki

    Motywowanie do nauki to jedno z podstawowych zadań każdego nauczyciela. Od początku roku szkolnego promuj pozytywne nastawienie do nauki, pokazuj, że błędy są naturalną częścią procesu uczenia się i, że każda trudność to wyzwanie i szansa na rozwój. Możesz stosować elementy grywalizacji takie jak odznaki, rywalizacje zespołowe, stosowanie różnorodnych gier, zarówno planszowych, jak i internetowych. Pamiętaj o celebracji sukcesów, bo to one budują pewność siebie i motywację do dalszej pracy. 

Współpraca z rodzicami 

Rodzice odgrywają znaczącą rolę w procesie adaptacji. Współpraca z nimi zapewnia spójne wsparcie dla ucznia. Ustal formę współpracy z rodzicami np. regularne spotkania, konsultacje, wymianę informacji przez dziennik elektroniczny. 

    Mam nadzieję, że proponowane przeze mnie techniki wspierające adaptację pomogą Ci w rozwijaniu u uczniów umiejętności niezbędnych do radzenia sobie z wyzwaniami edukacyjnymi. 

Jakie techniki wspierające adaptację stosujecie w swoich klasach? Podzielcie się swoimi doświadczeniami i pomysłami w komentarzach! Razem możemy stworzyć lepsze warunki dla rozwoju naszych uczniów.