Ostatnio dużo mówi się o diagnozie funkcjonalnej, która tak naprawdę stanowi podstawę pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebamai edukacyjnymi w placówkach.
Z tego artykułu dowiesz się, czym jest diagnoza funkcjonalna oraz jakie są jej etapy. Śledź mnie na bieżąco, gdyż w temacie diagnozy pojawi się więcej treści :)
Diagnoza- definicja
Termin diagnoza wywodzi się od greckiego słowa diagnosis i oznacza rozróżnianie, osądzanie, a jego specjalistycznym odpowiednikiem jest rozpoznanie.
Według A. Kamińskiego diagnoza to
Rozpoznanie badanego stanu rzeczy na podstawie zebranych objawów i znanych ogólnych prawidłowości przez przyporządkowanie stwierdzonych objawów do określonego typu oraz przez wyjaśnienie genetyczne tego stanu, określenie jego fazy obecnej i przewidywanej okresu.
Diagnosta powinien zadawać sobie pytania, takie jak:
- jakie przyczyny pierwotnie zadziałały,
- w jakiej fazie rozwoju znajduje się podmiot,
- jaki ciąg zdarzeń doprowadził do stanu obecnego,
- jakie znaczenie dla całości, w której znajduje się dany podmiot czy proces ma jego stan obecny,
- jak rozwinie się w przyszłości ten stan.
Diagnozowanie to nic innego jak proces aktywnego poszukiwania danych (informacji) potrzebnych w podjęciu
decyzji o działaniach terapeutycznych, edukacyjnych, zmierzających do zmiany
aktualnego stanu (położenia) jednostki. Diagnozujemy po to, aby poprzez działania terapeutyczne, naprawcze, profilaktyczne przeciwdziałać dyskomfortowi jednostki lub jego najbliższego otoczenia.
Dzięki diagnozie powinniśmy być w stanie odpowiedzieć na podstawowe pytania dotyczące konkretnej jednostki i kontekstu jej działania:
- Jak jest?
- Dlaczego tak właśnie jest?
- Jak to się dzieje?
- Dlaczego będzie tak a nie inaczej?
- Co zrobić by uzyskać pożądany stan?.
Można wymienić kilka modeli diagnozy. Najpopularniejsze to: nozologiczna, funkcjonalna, interakcyjna.
Celem diagnozy nozologicznej jest odróżnienie konkretego zaburzenia (problemu) od innych. Do tego typu diagnozy wykorzystuje się m.in. podręczniki diagnostyczne:
- Klasyfikacja ICD ( International Classification of Diseases and Related Helath Problems). Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnyh Światowej Organizacji Zdrowia. Najnowsza wersja podręcznika ICD- 11.
- DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) System Klasyfikacji i Kryteriów Diagnostycznych Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Najnowsza wersja podręcznika DSM-V.
Diagnoza interakcyjna dokonywania przy współudziale pacjenta, ale z uwzględnieniem realnych warunków sytuacji oraz interesów instytucji.
Diagnoza funkcjonalna
Diagnoza funkcjonalna szuka odpowiedzi na pytanie jak człowiek funkcjonuje? lub będzie funkcjonować w danej sytuacji (w jakiejś roli społecznej, w jakimś rodzaju zadań) i z czego to wynika (jakie znaczenie mają czynniki psychologiczne). Celem diagnozy fucnkjonalnej jest jak najpełniejsze poznanie funkcjonowania jednostki lub grupy.
W placówkach oświatowych formalnym źródłem, umożliwiającym określenie ram diagnozy
funkcjonalnej, jest Rozporządzenie
Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad
organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach, które definiuje zadania pomocy
psychologiczno-pedagogicznej:
Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia i czynników środowiskowych wpływających na jego funkcjonowanie w przedszkolu, szkole i placówce, w celu wspierania potencjału rozwojowego ucznia i stwarzania warunków do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym.
Definicja ta wskazuje na następujące kwestie:
- rozróżnia potrzeby rozwojowe i edukacyjne,
- rozróżnia potrzeby i możliwości dziecka,
- wyodrębnia czynniki osobowe oraz środowiskowe ( za klasyfikacją ICF, która wraz z ICD-11 stanowi pełny, współczesny sposób całościowego rozumienia osoby, pozwalającym skuteczniej i trafniej budować system wsparcia i tworzyć właściwe warunki rozwoju).
- wskazuje, że ostatecznym celem pomocy jest aktywne i pełne uczestnictwo w życiu przedszkola, szkoły i placówki oraz w środowisku społecznym (przy czym nie oznacza to obowiązku korzystania z całej oferty szkoły przez każdego ucznia, ale istnienie warunków do pełnej realizacji możliwości danego dziecka, ucznia).
Wielowymiarowość diagnozy funkcjonalnej polega na tym, aby uwzględniać następujące obszary badań:
- sfery fizycznej oraz motorycznej (odnoszących się do strukturalnego aspektu zdrowia);
- sfery poznawczej (dotyczącej uwagi, percepcji, myślenia, pamięci, wyobraźni, mowy i języka);
- sfery emocjonalno-społecznej;
- sfery moralnej i duchowej;
- osobowości.
Etapy diagnozy funkcjonalnej
Etapem pierwszym nazywamy diagnozę konstatującą, czyli opisującą fakty o funkcjonowaniu dziecka, w tym również jego zasoby, deficyty, mocne strony, uzdolnienia, predyspozycje. Na tym etapie diagnozy współpracują rodzice, nauczyciele, specjaliści pracujący w placówce oraz w poradni psychologiczno- pedagogicznej oraz pośrednio rówieśnicy. Na tym etapie korzysta się z różnych narzędzi pomiarowych wystandaryzowanych oraz niewystandaryzowanych.
Specjaliści w poradni psychologiczno- pedagogicznej przeprwadzają diagnozę specjalistyczną. Natomiast nauczyciele i specjaliści w placówce diagnozę przesiewową.
Drugim etapem jest diagnoza ukierunkowująca lub projektująca działania. Jest to moment, w którym następuje opracowanie programu o charakterze naprawczym, profilaktycznym, prorozwojowym. Nauczyciele i specjaliści pracujący z dzieckiem we współpracy z rodzicami wdrażają go w codzienną praktykę placówki.
Ostatnim etapem jest diagnoza weryfikująca, w której dokonywana jest ewaluacja podjętych działań, ocena efektywności udzialnego wsparcia. Podczas tego etapu, należy też dokonać decyzji o kontynuacji diagnozy, wsparcia w dotychczasowej lub zmienionej formie.
Cechy diagnozy funkcjonalnej
- wielokontekstowość- w diagnozie uwzględnia się różne źródła dotyczące oceny funkcjonowania dziecka: od samego ucznia, jego rodziców, nauczycieli, rówieśników oraz różnych specjalistów takich jak pedagogów, psychologów, logopedów, lekarzy (wielospecjalistyczny wymiar diagnozy).
- profilowość- stosowanie różnych narzędzi pomiarowych pozwala na określenie profilu rozwoju ucznia (także jego strefy najbliższego rozwoju). Określenie profilu rozwoju dziecka pomoże nam ocenić w jakich sferach nastąpił progres/ regres.
- neutralność- powinna zostać zachowana nieinwazyjność badania.
- prognostyczność- wynik diagnozy funkjconalnej pozwala na przewidywanie rozwoju ucznia, jego zachowania oraz strefę najbliższego rozwoju.
- pozytywny charakter diagnozy- oprócz deficytów dziecka, diagnoza wskazuje na zasoby dziecka, jego mocne strony, predyspozycje, zainteresowania.
Mam nadzieję, że ten artykuł okazał się dla Ciebie przydatny. Jeśli masz jakieś wątpliwości dotyczące diagnozy funkcjonalnej, pytaj!
Bibliografia:
1. T. Knopik, Diagnoza funkcjonalna Planowanie pomocy psychologiczno- -pedagogicznej. Działania postdiagnostyczne, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2018.
2. Praca zbiorowa pod redakcją K. Krakowiak, Diagnoza specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych dzieci i młodzieży Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przygotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi specjalnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi, Ośrodek Rozwoju Edukacji Warszawa 2017.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz