Zabawy matematyczne w domu, cz. 2. Orientacja w przestrzeni, klasyfikacja

Jakiś czas temu, przygotowałam dla Was wpis, w którym proponuję Wam zabawy z zakresu liczenia i rachowania dla dzieci pięcio- i sześcioletnich. Jeśli umknął Wam ten wpis, zapraszam tutaj:

ZABAWY MATEMATYCZNE W DOMU, CZ.1

Dzisiaj zapraszam Was i Wasze dzieci do zabaw z zakresu:

- orientacji w przestrzeni,

- klasyfikacji.

Dlaczego edukacja matematyczna jest tak ważna już od najmłodszych lat? Bo matematyka to nie tylko liczenie, ale też:
- rozwijanie umiejętności logicznego myślenia, 
- rozwijanie pamięci, 
- rozwijanie myślenia abstrakcyjnego, 
- rozwijanie myślenia przyczynowo- skutkowego, 
- kształtowanie wyobraźni przestrzennej, 
- kształtowanie umiejętności stosowania schematów, wykresów, symboli w codziennym życiu.

Zabawy, które Wam proponuję, najczęściej nie wymagają żadnych szczególnych pomocy dydaktycznych.

Dajcie znać, czy te propozycje są dla Was przydatne :)

ORIENTACJA W PRZESTRZENI

Dzieci 5-6 letnie powinny dobrze opanować orientację w przestrzeni. Jest to umiejętność, która świadczy o przygotowaniu dziecka do pójścia do szkoły.

Zaburzenia z zakresu orientacji w przestrzeni w późniejszym okresie wpływają na:

- umiejętność pisania:

• mylenie liter i cyfr o podobnych znakach graficznych, tj. d-b , p- b , 6-9,
  
• mylenie linijek,
  
• nieprawidłowe rozplanowanie liter i cyfr na kartce, itd.
  

- umiejętność czytania:

• przestawianie liter,
  
• przeskakiwanie wersów podczas czytania,
  
• przestawianie odczytywanych znaków graficznych np. 19 jako 91, itd.
  

- rysowanie:

• niewłaściwe rozmieszczenie elementów na kartce,
  
• nieprawidłowe proporcje, itd.
  

- inne przedmioty szkolne:

• słaba orientacja w posługiwaniu się mapą (lekcja geografii)
• trudności w rozumieniu instrukcji i poleceń na lekcjach wychowania fizycznego (słaba orientacja w schemacie własnego ciała, rozróżnianie prawa- lewa, itd.)
• rozumienie rysunków, schematów, wykresów (lekcja matematyki, fizyki), itd.

Orientacja w przestrzeni to przede wszystkim:

- umiejętność rozróżniania stron: prawej i lewej,

- umiejętność określania części ciała u siebie i innych (np. prawe ucho, lewe oko, itd) - świadomość schematu własnego ciała,

- umiejętność określania położenia przedmiotów w przestrzeni (nad, pod, obok, na, za, po prawej stronie, po lewej stronie, w, itd. ).

Od dzieci w wieku przedszkolnym nie powinniśmy wymagać, aby wszystkie te wymienione przeze mnie umiejętności opanowały w przedszkolu. Na niektóre z nich (np. określanie przedmiotów w przestrzeni)  dzieci mają czas aż do około 10-11 roku życia.

Moim zdaniem, jednak wszystkie te umiejętności powinniśmy ćwiczyć i rozwijać, nie czekając na "odpowiedni" wiek.

Propozycje zabaw

! Aby ułatwić dziecku rozróżnianie stron prawej- lewej warto założyć na lewą rękę (bo od lewej strony czytamy i piszemy) gumkę frotkę lub ulubioną bransoletkę, lub opaskę z ulubionym bohaterem z bajki. Odwołujmy się na ulicy, w domu do prawej i lewej strony. Gdy dziecko napotka trudność w rozróżnieniu stron, warto przypomnieć o opasce na lewej ręce :)

Tor przeszkód

Ustaw wraz z dzieckiem tor przeszkód z przedmiotów, które macie dostępne w domu: krzesełka, poduszki, koce, skakanki, itd. Im trudniejszy tor przeszkód tym lepiej.  Poproś dziecko, aby stanęło na starcie i wykonywało Twoje polecenia, np.:

• idź przed siebie,
  
• skręć w prawo,
  
• skręć w lewo,
• przejdź pod krzesłem,
• skocz dwa razy i kucnij,
• przeturlaj się na poduszkach,
  
•  przejdź trzy kroki i przeskocz, itd.
  

Myślę, że dzieci również będą miały świetną zabawę w instruowaniu Was rodziców lub rodzeństwa :)

Zabawa ta oprócz ćwiczenia orientacji w przestrzeni, doskonali umiejętność dużej motoryki, czyli sprawności całego ciała.

Dyktowany rysunek

Wykorzystuję tę zabawę podczas diagnozy dziecka przed rozpoczęciem zajęć rewalidacyjnych. Dzięki dyktowanemu rysunkowi możemy rozpoznać umiejętności dziecka w zakresie orientacji w przestrzeni.

Zabawa polega na narysowaniu historii opowiadanej przez dorosłego. Dzięki takiej historii można ćwiczyć położenie przedmiotów na kartce, a także figury geometryczne. Przykładowa historia może wyglądać następująco:

Na środku kartki stoi kwadratowy domek. Domek składa się z trójkątnego dachu, jednych drzwi oraz dwóch okien. Przed domem znajduje się ścieżka. Na dachu można zobaczyć mały komin. Obok komina usiadł ptaszek. W lewym górnym rogu kartki znajduje się słoneczko. W prawym dolnym rogu kartki rośnie wielkie drzewo, a obok niego rosną kolorowe kwiatki.

Opowiadanie, może mieć różny stopień trudności. Należy dostosować je do wieku i umiejętności dziecka. Powinno zacząć się od łatwiejszych instrukcji.

Opowiedz co widzisz

Poproś dziecko aby opisało, co widzi na ilustracji, którą narysowałeś, lub wykorzystaj gotowe obrazki z książek. Również warto zaproponować taką zabawę na spacerze w parku, itd. Jeśli dziecko ma trudność w opisaniu przedmiotów zapytaj:

• co znajduje się obok drzewa?
  
• widzisz co znajduje się za tym płotkiem?
• co siedzi na płocie?, itd.
  

Zabawa z mapą

Zabaw się z dzieckiem w poszukiwaczy skarbów. Narysuj mapę ze wskazówkami znalezienia skarbów (mogą to być czekoladki, lizaki, lub np. kuferek z ulubionymi skarbami). Im ciekawsza i trudniejsza mapa tym lepiej. :) Warto zaznaczyć na mapie kierunki - zrób trzy kroki w prawą stronę, skręć w lewo, itd.

Na mapie można również poukrywać różne zadania do wykonania:

- policz ilość butów w całym domu,

- zapamiętaj jak najwięcej zielonych przedmiotów,

- posprzątaj wszystkie zabawki z podłogi :), itd.

Im kreatywniejsze zadania, tym lepsza zabawa :)

Nazwij przedmiot

Wybierz dowolny przedmiot znajdujący się w pomieszczeniu. Podaj dziecku punkt odniesienia, wobec którego opisujemy szukany przedmiot. Dziecko opisuje miejce ukrytego przedmiotu, np. znajduje się po prawej stronie pokoju, znajduje się na brązowej szafce. Twoim zadaniem jest odpowiadanie "Tak" lub "Nie". Zabawa kończy się, gdy dziecko odszuka przedmiot, o którym pomyślałeś.

Zabawa z piłką

Połóż piłkę na środku pokoju. Poproś dziecko, aby wykonywało Twoje instrukcje:

• stań za piłką,
  
• przykucnij obok piłki,
  
• podnieś piłkę do góry,
  
• połóż piłkę na krześle,
  
• przeturlaj piłkę pod stół,
  
• rzuć piłkę do mnie,
  
• itd.
  

KLASYFIKACJA

Przedstawiam Wam zabawy, w których dzieci ćwiczą porządkowanie, grupowanie, segregowanie, dobieranie, podział na kategorie, czyli krótko mówiąc klasyfikowanie przedmiotów ze względu na jakieś kryteria.

Klasyfikacja podstawowa

Klasyfikować da się wszystko, co znajduje się w otoczeniu dziecka. Poproś dziecko, aby:

- poukładało kredki (według kolorów, rodzaju),

- posegregowało sztućce po umyciu (ułożyło noże, łyżeczki, łyżki i widelce),

- schowało bieliznę po praniu (poskładało skarpetki),

- schowało zabawki w odpowiednie pojemniki (osobno klocki, samochody, lalki, itd.).

Klasyfikowane obrazki

Zachęć dziecko do tworzenia kolaży z różnych materiałów, ilustracji z wymyślonymi przez niego klasyfikacjami:

- warzywa- owoce,

- pojazdy lądowe- pojazdy powietrzne- pojazdy morskie,

- przedmioty zielone- przedmioty czerwone,

- zwierzęta dzikie - zwierzęta domowe, itd.

Zabawa ta oprócz doskonalenia umiejętności klasyfikacji to jeszcze dodatkowo rozwija umiejętności językowe i skojarzeniowe, a także motorykę małą (sprawność rąk i palców). 

Zbieranie skarbów natury

Zachęć dziecko do zbiorów muszelek, kamyków, szyszek, żołędzi, kasztanów i innych skarbów, które znajdziecie podczas codziennego spaceru czy wakacji. Skarby te dzieci mogą segregować według rodzaju, kształtu, koloru, wielkości. Ponadto takie znalezione skarby świetnie nadadzą się do wykonywania różnych prac plastycznych czy technicznych :) 

Jakie macie pomysły na zabawy rozwijające orientacje w przestrzeni oraz klasyfikacje? :) Dajcie znać w komentarzu :)

Bibliografia: 
M. Jaworska, M. Jędrzejewska, K.Nawrocka- Skolimowska, Dziecinnie prosta matematyka, wydawnictwo mFundacja
K. Wojciechowska, Gry i zabawy matematyczne, wydawnictwo Nowik Sp.j, Opole 2009