Jak rozmawiać z dzieckiem o niepełnosprawności?

Dzieci są ciekawe, dopytują, chcą poznać świat całymi sobą i chcą to zrobić jak najlepiej. Są jednak takie tematy, które dla nas, dorosłych mogą być trudne, problematyczne do przeprowadzenia w rozmowie z dziećmi. 

3 grudnia, jak co roku obchodzi się Międzynarodowy Dzień Osób z Niepełnosprawnością. Być może jest to odpowiednia okazja, by porozmawiać na jeden z takich tematów. Osoby z niepełnosprawnością są wśród nas a niepełnosprawności są różne. Należy również pamiętać, aby odpowiadać na pytania dzieci od razu, gdy się pojawią, skupiając się na faktach, aby przekazywane wiadomości służyły integracji, a nie wykluczaniu. 

Wraz z Darią z Pozytywnewsparcie przygotowałyśmy przydatną literaturę, która może pomóc w uwrażliwianiu dzieci na potrzeby osób z niepełnosprawnością. Znajdziesz ją TUTAJ. 

Jak rozmawiać z dzieckiem o niepełnosprawności?

Rozmowa, jak każda inna, powinna przebiegać w spokojnej atmosferze. Dziecko wyczuje, kiedy jesteśmy nerwowi, czy unikamy jakiegoś tematu. Należy pamiętać o tym, że postrzeganie rzeczywistości przez dziecko jest nacechowane pozytywnie lub neutralnie. To my, dorośli, nadajemy znaczenie słowom. W rozmowie o niepełnosprawności powinniśmy skupić się, więc na faktach, wyjaśnić, czym ona jest. Unikaj w rozmowie, takich słów jak np.: "choroba", „kaleka”, które kojarzą się raczej z cierpieniem. Staraj się nie naznaczać niepełnosprawności jako stan gorszy, dziwny. Pokazuj człowieka, a nie chorobę.

Najczęściej pytania o niepełnosprawność, pojawiają się przy pierwszym kontakcie z osobą, u której widać jakąś dysfunkcje. Nie uciszaj wtedy dziecka, staraj się odpowiedzieć na jego pytanie, reaguj spokojnie. Odwracanie uwagi dziecka od zadanego pytania wzmacnia wykluczenie osoby z niepełnosprawnością. Z drugiej strony osoby z niepełnosprawnościami są wśród nas i nie powinien być to temat tabu.

Zwróć uwagę na język. Powinien być nacechowany z szacunkiem do drugiego człowieka. Z drugiej strony należy dopasować komunikaty do poziomu i wieku dziecka. Należy mówić prawdę, bez koloryzowania rzeczywistości, czy przeinaczania faktów. Informacje podawane dziecku powinny być jasne i konkretne. Staraj się zobrazować niepełnosprawność:

Bartek nie może z Tobą bawić się w berka, gdyż jego mięśnie nie pomagają mu w bieganiu tak jak Twoje, ale możecie pobawić się w....

Przy okazji rozmów o niepełnosprawności staraj się obudzić empatię w dziecku. Wytłumacz do czego służy np. wózek inwalidzki, laska, kula, aparat słuchowy. Przypomnij, że jest to własność, danej osoby i bez pozwolenia nie powinna z tych przyrządów korzystać. Wspomnij o psie przewodniku, którego nie można zaczepiać, wołać, bawić się, gdyż jest wtedy w pracy i pomaga osobie niewidomej w poruszaniu się. Zwróć uwagę na pewne zasady, które powinny być przestrzegane w kontakcie z osobą z niepełnosprawnością. Naucz też dziecko, w jaki sposób może pomóc osobie z niepełnosprawnością w różnych sytuacjach.

Wyjaśnij, że niektóre osoby mogą wykonywać różne czynności inaczej niż on, pokaż, zobrazuj przykłady:

• osoba z niepełnosprawnością ruchową, będzie korzystała z windy zamiast ze schodów,
• osoba niewidoma będzie czytała za pomocą dotyku a nie wzroku,
• osoba Głucha będzie pokazywała gesty, zamiast mówić, itd.

Wykonywanie pewnych czynności inaczej niż wszyscy, nie oznacza, że osoba jest gorsza. Każdy jest inny i wszyscy jesteśmy wyjątkowi!


W rozmowie możesz posiłkować się również wyobraźnią dziecka np.:

• zamknij oczy i spróbuj przejść 10 kroków,
• odgadnij, co to za przedmiot przy zamkniętych oczach,
• zatkaj uszy, czy słyszysz co mówię?,
• skacz na jednej nodze.

Zapytaj, jak dziecko się czuło, czy było mu łatwo wykonać dane zadanie.

Pokaż też ułatwienia dla osób z niepełnosprawnością np. opakowania po lekach (alfabet Braille’a), wypustki na chodnikach, podjazdy do budynków, parkingi dla osób z niepełnosprawnością, czy pokaż, w telewizji tłumaczy języka migowego.

W rozmowie też zwracaj uwagę na pozytywne aspekty:

Spójrz, jak ta pani świetnie sobie radzi na wózku!

Ponadto warto pokazywać sławne osoby z niepełnosprawnością np.: Leo Messi, najlepszy piłkarz na świecie w spektrum autyzmu, Ludwig van Beethoven – Głuchy kompozytor.
Pokaż, że niepełnosprawność jest tylko jedną cechą osoby, a każdy ma ich wiele.

I ostatnia dość ważna zasada, sami, jako dorośli, bądźmy przykładem. Nie odwracajmy wzroku w rozmowie z osobą z niepełnosprawnością, używajmy poprawnego języka. Sami bądźmy wzorem do naśladowania!

Czy rozmawiasz z dziećmi o niepełnosprawności?