Dziecko z ryzyka dysleksji- charakterystyka, cz. 3

Czasami ciężko nam sobie wyobrazić , jak to jest być dyslektykiem, uczniem ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Najlepiej zobrazował to Julian Tuwim:

Idę na hamak - z nienawistną

Książką, bodaj ją dunder świsnął,

Mistyczną, apokaliptyczną,

z abrakadabrą liter greckich,

Szatańskich szyfrów, cięć zdradzieckich:

z kabałą trygonometryczną.

M. Bogdanowicz, Portrety nie tylko sławnych osób z dysleksją, Gdańsk 2008.

O specyficznych trudnościach w uczeniu się pisałam już wcześniej na blogu. Zajrzyj do tych treści:

Podstawowe informacje o dysleksji rozwojowej

Jak pracować z dzieckiem dyslektycznym? Etapy pracy

W dzisiejszym artykule, chce zwiększyć Twoją świadomość i wiedzę o dziecku z ryzyka dysleksji.

Spróbuję odpowiedzieć na pytania, kim jest dziecko z ryzyka dysleksji, jakie są objawy, jak diagnozować.

Jeśli artykuł jest przydatny, daj mi znać w komentarzu.

Dziecko ryzyka dysleksji, czyli kto?

Dysleksję rozwojową diagnozuje się po ukończeniu przez ucznia III klasy szkoły podstawowej. Dlaczego tak jest? Dzieci w klasach młodszych dopiero uczą się czytać i pisać. W przypadku młodszych dzieci mówi się o ryzyku dysleksji.

Według prof. Marty Bogdanowicz dzieckiem z ryzyka dysleksji jest każde dziecko:

• z nieprawidłowej ciąży lub skomplikowanego porodu,
• z nieharmonijnym rozwojem psychomotorycznym,
• z rodziny, w której zdiagnozowano specyficzne trudności w uczeniu się/ dysleksję rozwojową, oburęczność/niejednorodną lateralizację, opóźniony rozwój mowy.

O dziecku z ryzyka dysleksji mówimy wtedy, gdy zaburzenia występują u dziecka w normie intelektualnej przy dobrych warunkach środowiskowych i dydaktycznych.

Główną przyczyną trudności dziecka są zaburzenia percepcyjno- motoryczne przyjmujące postać fragmentaryczną, parcjalną. Wymienione zaburzenia są związane z funkcją analizatora wzrokowego, słuchowego, kinestetyczno- ruchowego.

Objawy ryzyka dysleksji

Już w wieku niemowlęcym można zaobserwować pewne symptopmy w rowoju dziecka, które powinny nas zaniepokoić. Należą do nich: symptomy nietypowego rozwoju ruchowego (obniżony tonus mięśniowy, brak raczkowania).

W okresie poniemowlęcym mogą wystąpić opóźnienia w rozwoju ruchowym (trudności z utrzymaniem równowagi, opanowaniem lokomocji), problemy z nauczeniem się czynności związanych z samoobsługą czy objawy słabej koordynacji wzrokowo-ruchowej i rozwoju funkcji wzrokowych ( objawiająca się np. niechęcią do zabaw manipulacyjnych i konstrukcyjnych oraz do rysowania, niechęć do układania klocków według wzorów, itd).

W okresie przedszkolnym utrzymują się trudności przedstawione powyżej. Oprócz tego, można zauważyć przejawy opóźnienia rozwoju funkcji słuchowo-językowych (dziecko nie pamięta wierszyków, nie przypomina sobie nazw, szczególnie zorganizowanych
w sekwencje, ma trudności z płynnym wymienieniem nazw, zniekształca słowa,
ma trudności z rozpoznawaniem i tworzeniem rymów i aliteracji, z zabawą sylabami
oraz wydzielaniem głoski w nagłosie, wygłosie). Dziecko może mieć trudności ze wskazywaniem na sobie części ciała i określaniem ich terminami:
prawe–lewe, na przykład odróżnieniem prawej i lewej ręki, strony ciała. Typowe są też przejawy opóźnienia funkcji wzrokowo-przestrzennych (niechęć do oglądania
obrazków, układania puzzli, historyjek obrazkowych, problemy z układankami,
dobierankami, zabawami typu memo).

Jednak to w edukacji wczesnoszkolnej zauważa się najwięcej objawów:

• motoryka duża - dziecko ma trudności w bieganiu, skakaniu, z wykonywaniem ćwiczeń równoważnych, z uczeniem się jazdy na rowerze, hulajnodze, nartach, itd. 
• motoryka mała - trudności z wykonywaniem precyzyjnych ruchów w zakresie samoobsługi, np.z zawiązywaniem sznurowadeł na kokardkę, używaniem widelca, nożyczek.
• koordynacja wzrokowo—ruchowa - trudności z rzucaniem i chwytaniem piłki, nieprawidłowy chwyt pisarski, ,trudności z rysowaniem szlaczków, odtwarzaniem złożonych figur geometrycznych, np. rysowaniem rombu.
• funkcje słuchowo- językowe - trudności z poprawnym używaniem wyrażeń przyimkowych, opisujących stosunki przestrzenne: nad–pod, za–przed, wewnątrz–na zewnątrz,utrzymywanie się wad wymowy, częste przekręcanie trudnych wyrazów: przestawianie głosek i sylab, asymilacje głosek, na przykład sosa lub szosza,błędy gramatyczne, trudności z zapamiętywaniem wiersza, piosenki, więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie, trudność z zapamiętywaniem nazw, mylenie nazw zbliżonych fonetycznie, trudność z zapamiętywaniem materiału uszeregowanego w serie i sekwencje jak nazwy dni tygodnia, pór roku, kolejnych posiłków i szeregi 4–cyfrowe, trudności w różnicowaniu głosek podobnych, na przykład z–s, b–p, k–g, trudności z wydzielaniem sylab i głosek ze słów, ich syntetyzowaniem (zaburzeni analizy i syntezy głoskowej i sylabowej) oraz manipulowaniem strukturą fonologiczną słów.
• funkcje wzrokowe- trudności z wyróżnianiem elementów z całości, a także z ich syntetyzowaniem w całość, np. podczas układania z klocków lego, układania mozaiki według wzoru, trudności z dostrzeganiem różnic między obrazkami, problemy z odróżnianiem kształtów podobnych, na przykład figur geometrycznych, liter m–n, l–t–ł lub identycznych, lecz inaczej położonych w przestrzeni, na przykład liter p–b–d.
• lateralizacja- opóźnienia w rozwoju lateralizacji: mimo prób ustalenia ręki dominującej, dziecko nadal jest oburęczne lub występuje lateralizacja niejednorodna. 
• orientacja w schemacie ciała i przestrzeni- trudności z określeniem swoich części ciała, gdy określa je terminami: prawe–lewe, problemy ze wskazaniem kierunku na prawo i na lewo od siebie, itp.
• orientacja w czasie- trudności w orientacji w czasie: z określaniem pory roku, dnia, godziny na zegarze.
• czytanie- czyta bardzo wolno, najczęściej głoskuje, nie zawsze dokonuje poprawnej wtórnej syntezy, przekręca wyrazy, nie rozumie przeczytanego tekstu.
• pisanie- częste pisanie liter i cyfr zwierciadlanie oraz odwzorowywanie wyrazów przez zapisywanie ich od strony prawej do lewej, problemy z zapamiętaniem kształtu liter, nasilone trudności z zapisaniem wyrazów ze słuchu, przepisywanie na zasadzie odwzorowania.

Czy masz w swojej grupie, klasie dzieci z podobnymi objawami? 

Nauczycielu zapamiętaj!

Dziecko z ryzyka dysleksji nie musi stać się dzieckiem dyslektycznym. W sytuacjach, gdy zauważasz problem, zadziałaj! Przy odpowiedniej diagnozie, rozpoznaniu potrzeb dziecka i wsparciu możliwe jest wyrównanie dysharmonii rozwojowej (zależy też od tego jak szybko rozpoznamy, i czy w ogóle zareagujemy!) zanim dziecko zacznie doświadczać niepowodzeń edukacyjnych. 

Diagnoza

Skala Ryzyka Dysleksji pozwala na wczesne rozpoznanie trudności w nauce czytania i pisania. Jest to narzędzie przesiewowe i zostało opracowane przez prof. Martę Bogadnowicz. Zakres narzędzia:

•  motoryka mała 
• motoryka duża 
• funkcje wzrokowe 
• funkcje językowe (percepcja i ekspresja) 
• uwaga. 

SRD została opracowana z normami dla klas 0 i 1 oraz 1 i 2, czyli dla dzieci w wieku 6-8 lat. 

Zaletą tego narzędzia jest krótki czas badania oraz szybka analiza wyników. Mogą korzystać z niego zarówno rodzice, jak i nauczyciele. 

Gdy przy analizie wyników wyjdzie wynik niski, warto porozmawiać z rodzicami, szkolnymi/ przedszkolnymi specjalistami celem pogłębionej diagnozy w poradni psychologiczno- pedagogicznej oraz konieczne jest objęcie dziecka pomocą psychologiczno- pedagogiczną. 

Mam nadzieję, że te podstawowe informacje i charakterystka dziecka z ryzyka dysleksji jest przydatna. Jakie jeszcze treście w tej tematyce Cię interesują?