Jak się uczyć? czyli o technikach uczenia się

Jak się uczyć? czyli techniki uczenia się

Efektywne techniki uczenia się pozwalają nie tylko osiągnąć lepsze wyniki w nauce, ale również rozwijać umiejętności poznawcze i pozytywnie wpływać na pamięć i koncentrację. Przypominam nasz mózg uwielbia się uczyć! I jako nauczyciele powinniśmy pokazywac uczniom, że nauka ma sens i to jest to, co kocha robić nasz mózg i to jest to czego potrzebuje do rozwoju. Nauka wcale nie musi być nudna! W tym artykule przedstawię najskuteczniejsze techniki uczenia się, które można zastosować niezależnie od wieku czy poziomu edukacji.

1. Powtórka - polega na systematycznym i regularnym powtarzaniu materiału w celu utrwalenia go w pamięci. Może być stosowana zarówno przez powtarzanie materiału w pamięci, jak i poprzez rozwiązywanie wielokrotnie tych samych zadań. Regularne powtarzanie informacji jest kluczowe dla utrzymania ich w pamięci. Stopniowe powtarzanie materiału na przestrzeni czasu pomocne jest w solidnym zapamiętaniu informacji. Można również stosować technikę samotestowania, rozwiązując pytania związane z danym tematem.
2. Powtórki rozproszone - polegają na systematycznym powtarzaniu materiału w różnych momentach w trakcie procesu nauki. Badania wykazują, że powtórki rozproszone są skuteczniejsze niż jednorazowe powtórki, ponieważ pomagają w utrwaleniu wiedzy na dłuższy czas.
3. Skojarzenia - technika polegająca na tworzeniu skojarzeń między nowym materiałem, a znanymi pojęciami lub obrazami. Działa na zasadzie łączenia nowego materiału z już istniejącym w pamięci. Z metodą skojarzeń łączą się różnego rodzaju mnemotechniki (przeczytasz o nich poniżej).
4. Mapy myśli - technika polegająca na tworzeniu graficznych schematów, w których związki między pojęciami są przedstawiane w formie drzewa lub sieci. Umożliwia to lepsze zrozumienie materiału oraz jego szybsze przypominanie.
5. Pisanie notatek - pisemne zapiski podczas nauki mogą pomóc w skoncentrowaniu uwagi na materiale oraz ułatwić późniejsze przypominanie informacji. Zapisywanie najważniejszych punktów i pojęć w formie krótkich notatek pomaga w zrozumieniu i zapamiętaniu treści. Ciekawym sposobem jest tworzenie sketchnotek. Sketchnoting to praktyka tworzenia notatek lub notacji za pomocą rysunków, symboli, ikon i tekstu. Jest to alternatywny sposób zapisywania informacji w bardziej wizualny i kreatywny sposób. Sketchnotki mają na celu ułatwienie zapamiętywania i przyswajania informacji poprzez wykorzystanie kombinacji różnych elementów wizualnych wraz z tekstem. Obejmuje to tworzenie drobnych rysunków, diagramów, strzałek, ikon, kolorowych elementów i pisanie ważnych słów kluczowych. Wartością dodaną sketchnotek jest to, że są one bardziej przystępne niż tradycyjne notatki i mogą być bardziej atrakcyjne wizualnie. Ponadto, korzystanie z różnych kolorów i ikon może pomóc w zredukowaniu chaosu i ułatwieniu sortowania informacji. Sketchnotki mogą być również narzędziem do twórczego myślenia i eksploracji idei. Można je wykorzystać jako narzędzie do planowania projektów, map myśli, podsumowywania zawartości lektur lub notowania ważnych punktów podczas dyskusji.
6. Ćwiczenia praktyczne - aktywne uczestnictwo w nauce poprzez rozwiązywanie zadań, wykonywanie ćwiczeń praktycznych lub udział w symulacjach. Działa to na zasadzie nauki poprzez doświadczenie, co może przyspieszyć proces uczenia się i zwiększyć jego skuteczność.
7. Uczenie się poprzez nauczanie - technika, w której uczeń stara się przekazać zdobytą wiedzę innym osobom. Skuteczne nauczanie wymaga głębszego zrozumienia danego tematu i pozwala na sprawdzenie własnej wiedzy i umiejętności. Ciekawą formą nauki i dzielenia się wiedzą i umiejętnościami może być tutoring rówieśniczy. 
8. Uczenie się w grupie - wspólne uczenie się w grupie może zwiększyć zaangażowanie uczniów oraz umożliwić wymianę poglądów i dyskusję na temat omawianych zagadnień. Może to prowadzić do lepszego zrozumienia materiału i zapamiętania go.
9. Uczestnictwo w prezentacjach i wykładach - słuchanie ekspertów w danym temacie może pomóc w zapamiętaniu i zrozumieniu nowego materiału. Aktywne uczestnictwo w prezentacjach, zadawanie pytań i uczestniczenie w dyskusjach może dodatkowo zwiększyć skuteczność nauki.
10. Ucząc się przez zabawę - nauka poprzez zabawę stwarza pozytywną atmosferę i zwiększa zaangażowanie uczniów. Może to obejmować stosowanie gier, quizów, zadań interaktywnych i innych form rozrywkowych, które jednocześnie umożliwiają przyswajanie wiedzy.

Mnemotechniki czyli techniki lepszego zapamiętywania

Mnemotechniki to techniki lub strategie służące zapamiętywaniu i przypominaniu sobie informacji poprzez wykorzystywanie skojarzeń, mentalnych obrazów lub innych technik pamięciowych. Mnemotechniki mają na celu ułatwienie zapamiętywania i przypominania sobie informacji poprzez organizację i związanie ich z innymi istniejącymi w naszej pamięci danymi lub obrazami. Przykłady mnemotechnik to m.in. metoda loci (technika korzystająca z wizualizacji osoby przechodzącej przez znane sobie miejsca i umieszczania obrazów i informacji do zapamiętania w tych miejscach), powiązane skojarzenia (łączenie nowej informacji z już zapamiętanymi obrazami, dźwiękami lub innymi skojarzeniami), techniki powiązane z rymem lub akronimami (tworzenie fraz lub słów z pierwszych liter informacji, które chcemy zapamiętać) oraz mnemotechniki numeryczne (przykłady to system Majora lub system Dominicusa do zapamiętywania liczb). Wszystkie te techniki mają na celu ułatwienie zapamiętywania informacji przez naszą pamięć i pomaganie w ich przypominaniu sobie w przyszłości.

Przykłady mnemotechnik:

Słowny łańcuszek: Ta technika polega na stworzeniu łańcuszka słów, które są powiązane z informacją, którą chcemy zapamiętać. Każde słowo w łańcuszku jest powiązane z poprzednim przez podobieństwo dźwięku lub wyglądu. Na przykład, jeśli chcemy zapamiętać listę zakupów składającą się z jajek, mleka, chleba i jabłek, możemy stworzyć łańcuszek słów: Jajko - Jajo (potoczne określenie jaja) - Mleko (podobna litera: "o") - Chleb (zaczyna się na "ch", jak "chochla") - Jabłko (kończy się na "ko", jak jajko).

Spinacz: W tej technice należy znaleźć słowo, które brzmi podobnie do słowa, którego chcemy się nauczyć i potem połączyć go ze skojarzeniem ze znaczeniem tego słowa. Ważne jest, aby te skojarzenia były absurdalne, przejaskrawione, wielozmysłowe. np. hiszpańskie słówko el oso oznacza słowo niedźwiedź. Żeby wyobrazić sobie słowo oso, szukamy w języku polskim podobnego w brzmieniu słowa, np. osa. Możemy wyobrazić sobie, że wkoło niedźwiedzia lata osa, który macha łapą, aby ją odgonić.

Metoda miejsc: Ta technika polega na powiązaniu informacji, które chcemy zapamiętać, z miejscami w naszej wyobraźni. Możemy zobrazować sobie ścieżkę, np. w naszym domu, i na każdym miejscu umieścić kawałek informacji. Kiedy będziemy chcieli przypomnieć sobie tę informację, wystarczy przejść w myślach przez ścieżkę i przypomnieć sobie umieszczone tam elementy. Na przykład, jeśli chcemy zapamiętać listę przedmiotów, które musimy spakować na wakacyjną podróż, możemy zobrazować sobie ścieżkę od drzwi wejściowych do sypialni, i na każdym miejscu umieścić jeden przedmiot.

Akronimy: Ta technika polega na tworzeniu skrótów lub skrótowców z pierwszych liter słów, które chcemy zapamiętać. Możemy utworzyć znaczące słowo lub zdanie, które ułatwi nam zapamiętanie informacji. Na przykład, aby zapamiętać kolejność planet w naszym układzie słonecznym (Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun), możemy stworzyć akronim "MWiZMJSUN", który łatwo zapamiętamy.

Powiązane obrazy: Ta technika polega na tworzeniu żywych, wizualnych obrazów, które łączą się z informacją, którą chcemy zapamiętać. Możemy wyobrazić sobie absurdalne, wyraziste obrazy, które są powiązane z danymi, aby ułatwić sobie zapamiętanie. Na przykład, jeśli chcemy zapamiętać datę historyczną, taką jak wybuch II wojny światowej 1 września 1939 roku, możemy stworzyć obraz bomby, która wybucha o godzinie pierwszej nocy 1 września.

Inne pomocne techniki przy nauce

• Technika Pomodoro

Technika Pomodoro jest metodą zarządzania czasem, która została opracowana przez Francesco Cirillo w latach 80. Nazwa techniki pochodzi od kuchennego timera w kształcie pomidora, który Cirillo używał do mierzenia czasu.

Głównym celem techniki Pomodoro jest efektywne zarządzanie czasem i zwiększenie produktywności poprzez podział pracy na określone interwały czasowe. Typowa technika Pomodoro polega na podziale czasu na 25-minutowe okresy, zwane Pomodoro, z krótkimi przerwami (np. 5 minut) między nimi. Po wykonaniu czterech Pomodoro zazwyczaj zaleca się dłuższą przerwę (np. 15-30 minut).

Podstawowe zasady techniki Pomodoro to:

• Wybierz zadanie do wykonania.
• Ustaw timer na 25 minut - to będzie Twój pierwszy Pomodoro.
• Pracuj nad zadaniem, dopóki nie zabrzmi alarm.
• Po zakończeniu pierwszego Pomodoro zrób sobie 5-minutową przerwę.
• Po wykonaniu czterech Pomodoro, czyli po łącznym czasie pracy 2 godzin, zrób sobie dłuższą przerwę, np. 15-30 minut.

Technika Pomodoro ma na celu zapobieganie wypaleniu, nadmiernemu przeciążeniu i utrzymanie skupienia poprzez krótkie przerwy. Poprzez ustalenie konkretnych okresów czasowych na pracę i odpoczynek, pozwala również lepiej planować czas i świadomie kontrolować postęp w wykonywaniu zadań.

Warto zauważyć, że technika Pomodoro może być dostosowana do indywidualnych preferencji i potrzeb. Niektórzy ludzie preferują krótsze lub dłuższe okresy pracy i przerw, a inne aplikacje mogą oferować różne opcje czasowe i dodatkowe funkcje, takie jak statystyki i śledzenie postępów. 

Ta technika sprawdzi się idealnie do przygotowania się do zajęć, nauce na sprawdzian, egzamin czy odrabianie prac domowych. 

Jakie techniki uważasz za najskuteczniejsze? Jak Ty lubisz się uczyć?