Jak skutecznie rozpocząć pracę rewalidacyjną - checklista dla pedagogów specjalnych

Rewalidacja jest nieodłącznym elementem pracy pedagoga specjalnego. Bardzo wielu z Was będzie prowadziło takie zajęcia dla swoich dzieci/ uczniów z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego. 

W wielkim skrócie, czym jest rewalidacja znajdziesz na blogu- PRZECZYTAJ TUTAJ wraz z przykładowym planem rewalidacji. 

W tym wpisie chcę skupić się na  tym, o czym powinniśmy pamiętać rozpoczynając pracę rewalidacyjną. Niech będą wskazówką dla początkujących pedagogów specjalnych, a dla starszych stażem koleżanek checklistą, aby o niczym nie zapomnieć :)

Od jakiegoś czasu dostaję pytania, jakie polecam pomoce, karty pracy do pracy rewalidacyjnej dla... Oczywiście są to ważne pytania, w końcu każdy z nas chce pracować na wartościowych materiałach. Zanim jednak zabierzemy się za zbieranie swojej biblioteczki i poszukiwanie ciekawych pomocy terapeutycznych, zerknij do tej checklisty. 

👉 Wiele pomocy terapeutycznych, edukacyjnych, z których sama korzystam prezentuje na blogu i w moich mediach społecznościowych. 

Od czego zacząć pracę rewalidacyjną? 

1. Zapoznaj się z dokumentacją dziecka

Jakiekolwiek zajęcia nie zaczynasz, czy wiesz jak funkcjonuje dziecko, czy też nie przeczytaj orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Oprócz tego, że dowiesz się jaka diagnoza została wydana, to sprecyzujesz jakich rodzajów zajęć rewalidacyjnych dziecko potrzebuje. 

Ponadto warto zapoznać się z Indywidualnym Programem Terapeutyczno- Edukacyjnym, najczęściej program rewalidacji jest załącznikiem do IPETU oraz ostatnio opracowanym WOPFU, po to, aby wiedzieć jak aktualnie funkcjonuje dziecko i porównać diagnozy. 

2. Dokonaj własnej diagnozy wstępnej

Wiele osób pyta mnie, z jakich narzędzi korzystam przy diagnozie. Sama konstruuje swoje narzędzie diagnostyczne i dla każdego dziecka/ ucznia wygląda ono inaczej.

Możesz skorzystać z poleceń narzędzi prezentowanych przeze mnie w artykule o diagnozie funkcjonalnej- PRZECZYTAJ TUTAJ. 

Taka diagnoza wstępna to tak naprawdę podstawa do opracowania indywidualnego programu rewalidacji. W ramach diagnozy warto:

• rozpoznać mocne strony i trudności dziecka, 
• dowiedzieć się, jakie są jego zainteresowania,
• ustalić potrzeby w zakresie wsparcia i pomocy.

Aby uzyskać te informacje:

• obserwuj dziecko, jeśli to możliwe podczas lekcji, przerw i oczywiście podczas zajęć rewalidacyjnych. 
• rozmowa z wychowawcą dziecka oraz nauczycielami uczącymi,
• rozmowa z rodzicami (dowiedz się, jakie są też ich oczekiwania, sprawdź czy możesz liczyć na ich współpracę),
• rozmowa z dzieckiem/ uczniem,
• analiza wytworów dziecka/ ucznia,
• analiza dokumentacji dostarczonej przez rodziców i znajdującej się w teczce ucznia,
• wykonaj ćwiczenia, zabawy, testy diagnozujące daną umiejętność.

3. Plan pracy rewalidacyjnej

Po zidentyfikowaniu potrzeb dziecka, jego mocnych stron i trudności oraz analizie informacji zawartych w orzeczeniu o konieczności kształcenia specjalnego, możemy rozpocząć planowanie zajęć rewalidacyjnych.

Przy planowaniu zajęć rewalidacyjnych należy brać pod uwagę kilka czynników:

1. Cele zajęć rewalidacyjnych- powinny być konkretne i sprecyzowane, najlepiej zgodne z zasadą SMART. Określenie celów ułatwia dobieranie odpowiednich metod i sposobów pracy.
2. Metody i środki stosowane do pracy z dzieckiem oraz warunki pracy- Gdy ustalimy cele rewalidacji i określimy obszary, które chcemy rozwijać i stymulować, dobieramy odpowiednie metody i formy pracy, które będą zgodne z tymi celami. Dostosowujemy także otoczenie do tych celów. To właśnie cele określają, jakie metody i środki, w tym materiały edukacyjne, będą używane w terapii. I to jest dopiero ten moment, kiedy owinniśmy zastanawoić się jakie pomoce będą nam potrzebne do zajęć. 
3. Współpraca z innymi specjalistami, m.in. psychologiem, pedagogiem, logopedą i nauczycielami uczącymi dziecko. Istotnym elementem, który warto brać pod uwagę w programie zajęć rewalidacyjnych, jest współpraca z całym zespołem pracującym z dzieckiem. Szczególnie istotne jest tutaj wymienianie informacji, wzajemne wsparcie, dostosowywanie metody i technik pracy, monitorowanie postępu dziecka, ogólną generalizację osiągnięć, stworzenie warunków sprzyjających pełnej integracji w grupie rówieśniczej, i tak dalej.
4. Współpraca z rodzicami- Ważną częścią programu rewalidacyjnego powinna być  współpraca z rodzicami, która może znacząco wpływać na skuteczność zajęć. To właśnie rodzice mają możliwość utrwalania zdobywanych umiejętności podczas codziennych czynności w domu. W związku z tym, rodzice powinni być poinformowani o celach, jakie stawiamy sobie i wiedzieć, jak realizujemy te cele.
5. Sposób oceny efektów podejmowanych działań- program powinien uwzględniać sposób oceny efektów działań, aby sprawdzić skuteczność zajęć rewalidacyjnych.

Opracowując plan rewalidacji powinniśmy pamiętać o tym, by był on dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia.Ważne jest uwzględnienie indywidualnych cech, umiejętności i ograniczeń ucznia podczas planowania zajęć rewalidacyjnych. Plan powinien być elastyczny i dostosowany do konkretnych potrzeb ucznia, aby zapewnić mu optymalny rozwój i postępy.

Ponadto warto pamiętać, aby systematycznie monitorować postępy ucznia i dokonywać oceny skuteczności podejmowanych działań. Na podstawie tych informacji można dostosowywać plan zajęć, aby zapewnić najlepsze rezultaty i skierować ucznia na właściwą ścieżkę rozwoju.

W czasie planowania warto  uwzględnić motywację ucznia. Zachęcanie do zaangażowania, tworzenie pozytywnej atmosfery i stosowanie metod i narzędzi, które są atrakcyjne i ciekawe dla ucznia, może znacznie zwiększyć efektywność rewalidacji.

4. Pierwsze zajęcia

Dobrze przygotuj się do pierwszych zajęć z uczniem/ dzieckiem. Bo to one mogą przeważyć, czy uczeń będzie przychodził na zajęcia zmotywowany, czy za karę :)

Na pierwszych zajęciach, oprócz diagnozy wstępnej postaraj się o wzajemne poznanie. Niech będą to luźne zajęcia, ale też takie, które zrealizują cele- zaproponuj grę integrującą, rozmowę o zainteresowaniach, zabawę. Stwórz miłą atmosferę. Daj się poznać, nawiąż relację z dzieckiem i przede wszystkim zadbaj o poczucie bezpieczeństwa. 

Myślę, że ujęłam najważniejsze działania, które warto podjąć zanim zaczniemy właściwą rewalidację. Daj znać, jak u Ciebie wyglądają pierwsze zajęcia rewalidacyjne? Z czego korzystasz? Jakie masz pomysły? :)

Będę wdzięczna za informację zwrotną w komentarzu, czy temat rewalidacji Cię interesuje i powinnam go rozszerzyć na blogu.