Coraz więcej dzieci i młodzieży zmaga się z różnymi problemami emocjonalnymi i psychicznymi, które mogą prowadzić do przeżywania kryzysów. Kryzysy u dzieci i młodzieży w szkole mogą pojawić się z różnych przyczyn takich jak zmiany w życiu rodzinnym (rozwody, problemy zdrowotne w rodzinie), problemy rówieśnicze (problemy z relacjami, nękanie, dokuczanie, konflikty między uczniami), trudności w nauce, problemy emocjonalne i psychiczne (np. depresja, lęk, niska samoocena), itd.
Ważne jest, aby nauczyciele, szkolni specjaliści potrafili odpowiednio reagować i wspierać uczniów w trudnych sytuacjach. Poniższy artykuł zawiera wskazówki, jak skutecznie rozmawiać z uczniem w trudnej sytuacji, aby pomóc mu przejść przez kryzys i wspierać w jego rozwoju emocjonalnym.
Kim jest dziecko/ nastolatek w kryzysie?
Na wstępie warto zastanowić się kim jest dziecko/ nastolatek w kryzysie. Jest to osoba, która ma problemy emocjonalne, psychiczne lub społeczne, które wpływają na jej codzienne funkcjonowanie i dobre samopoczucie. Może to być spowodowane różnymi czynnikami, takimi jak konflikty rodzinne, trudności szkolne, problemy z rówieśnikami, presja społeczna, traumy z przeszłości, czy też choroby psychiczne.
Przez tak rozumianą definicję można rozumieć dziecko/ nastolatka m.in.:
- z depresją,
- z żałobą,
- z traumą,
- doświadczającego przemocy,
- przeżywającego rozwód rodziców,
- w kryzysie emocjonalnym (który rozumieć można jako trudność z opanowaniem emocji),
- samookaleczającego się,
- przeżywającego kłótnie rodzinne,
- w niespodziewanej ciąży.
U dziecka/ nastolatka w kryzysie mogą wystąpić takie zachowania jak agresja, płacz, izolacja, niszczenie przedmiotów, lęki, autoagresja, zaniedbywanie obowiązków szkolnych, zachowania ryzykowne (np. sięganie po alkohol, używki, leki, drobne przestępstwa). Bardzo często u dziecka, które przeżywa kryzys, zachowania zdecydowanie odbiegają od normy. Jako nauczyciele jesteśmy w stanie zaobserwować zmianę zachowania ucznia i odpowiednio wcześniej zareagować.
Strategie pracy z uczniem w kryzysie- uczeń nie zgłasza problemu w szkole
Gdy zauważamy, że dzieje się coś niepokojącego z uczniem, zauważamy zmianę zachowania, obniżenie motywacji do pracy, wycofywanie się z kontaktów, agresję lub inne zachowania, które zdecydowanie odbiegają od normy- zareaguj! Czasami uczniowie nie rozumieją co się z nimi dzieje, wstydzą się poprosić o pomoc, boją się konsekwencji takiej rozmowy (np. poinformowanie rodziców).
1. Spróbuj porozmawiać z uczniem. Rozmowa to skuteczny sposób na zrozumienie trudności dziecka, jego emocji i myśli. W spokojnej atmosferze, rozmowa może być sama w sobie formą wsparcia i pomocy.
2. Porozmawiaj z wychowawcą. Wychowawca to osoba, która powinna najlepiej orientować się w sytuacji dziecka. Być moża już posiadł wiedzę, co się dzieje z uczniem, ma wiedzę o ewentualnych formach wsparcia.
3. Poinformowanie wychowawcy o problemie ucznia to też pierwszy krok w pomocy uczniowi. Bardzo często wychowawca takie obserwacje konsultuje ze szkolnymi specjalistami. Warto, aby wychowawca (lub szkolni specjaliści) porozmawiał z rodzicami, zapytał, jak wygląda zachowanie dziecka w domu, czy zdarzyło się w ostatnim czasie coś, co mogło spowodować kryzys u dziecka, omówić kolejne kroki wsparcia. Przy takiej rozmowie może uczestniczyć pedagog szkolny, specjalny, psycholog lub rozmowa może być prowadzona przez nich. Podczas takiej rozmowy warto przedstawić fakty, czyli konkretne zachowania ucznia, poinformować co nas niepokoi, przedstawić wynik rozmowy z uczniem oraz poinformować, gdzie rodzic może się udać, aby uzyskać pomoc. Można zaproponować porady i konsultacje z psychologiem lub pedagogiem szkolnym, specjalnym (na wniosek rodzica) w ramach udzielenia pomocy psychologiczno- pedagogicznej.
Prosimy, aby rodzic na spokojnie porozmawiał z dzieckiem, przedyskutował formy wsparcia w szkole (np. czy chce skorzystać z pomocy psychologa), udzielmy wskazówek, jak taką rozmowę z dzieckiem poprowadzić. Umówmy się z rodzicem na konkretny termin, w którym rodzic poinformuje o krokach podjętych przez nich, aby pomóc dziecku (np. zapisanie się do specjalisty, umówienie się do terapeuty środowiskowego, itd.) warto spotkać się też monitorująco za jakiś czas, aby omówić co dotychczas udało się wypracować, bieżące funkcjonowanie dziecka.
Strategie pracy z uczniem w kryzysie- uczeń prosi o pomoc nauczyciela, wychowawcę, szkolnych specjalistów
Coraz częściej uczniowie w kryzysie sami proszą o pomoc ( i dobrze!). Zgłaszają się do gabinetu o pomoc, wsparcie, rozmowę. Zasady prowadzenia rozmowy z uczniem są takie same,jak zasady każdej efektywnej rozmowy, jednak szczególnie ważne jest, by zwrócić uwagę na takie jej aspekty jak:
1. Stworzenie bezpiecznej, przyjaznej atmosfery
Warto zapewnić komfort, bezpieczeństwo, dyskrecję , zadbać, aby nic dodatkowo niepokoiło czy rozpraszało (np. włączony komputer, dzwoniący telefon).
2. Szczerość w rozmowie
Dzieci bardzo szybko wyczuwają nieszczere intencje rozmówcy. Zdarza się, że uczniowie proszą o dyskrecję, aby nikomu nie mówić. Zapewnij o tym, że dziecko może Ci zaufać, ale podkreśl, że są takie informacje, których nie będzie mógł utrzymać w tajemnicy np. informacje o czymś, co zagraża zdrowiu czy życiu ucznia lub innych osób.
Nie bój się pytać, nie okręcaj tematu w bawełnę, zadaj pytanie wprost np "Jak często się okaleczasz?", "Jakie myśli przychodzą Ci do głowy? Jak często się one pojawiają?".
3. Język adekwatny do poziomu poznawczego ucznia
Dostosowujemy język do możliwości poznawczych ucznia. Inaczej będziemy rozmawiać z uczniem klasy pierwszej, a inaczej z trzynastolatkiem. Z młodszymi dziećmi będziemy zadawać krótkie, konkretne pytania, czasami odwołując się do świata bajek, czy zabawy np. „Dlaczego nie bawisz się swoim ulubionym samochodzikiem?”. Ze starszymi uczniami powinniśmy zadawać więcej pytań otwartych, które pozwolą na samodzielne decydowanie i oparte będą na potrzebie budowania własnej tożsamości np. "Co myślisz o...?"
4. Aktywne słuchanie, podążanie za dzieckiem
Słuchaj tego, co mówi do Ciebie uczeń, staraj się unikać dawania rad, nie bagatelizuj jego problemów, okaż zrozumienie dla jego emocji, uczuć. Warto stosować parafrazy, po to, aby zgłębić problem dziecka i je zrozumieć. W rozmowie uwzględnij potrzeby dziecka np. niechęć do rozmowy na dany temat w określonym momencie.
5. Dopytanie
Na koniec rozmowy dopytaj, czy uczeń chce o czymś jeszcze opowiedzieć lub o coś zapytać. Nauczyciel lub pedagog powinien być przygotowany na pytania dziecka, poświęcić im odpowiednią ilość czasu i szczerze przyznać, jeśli nie potrafi udzielić na nie odpowiedzi.
6. Zapewnienie gotowość do rozmowy
Warto poinformowac ucznia, że mamy gotowość do rozmowy, gdyby takiej potrzebował w innym momencie. Przypomnij o możliwości skorzystania z pomocy szkolnych specjalistów.
Podczas takiej rozmowy warto, aby padły takie pytania jak:
- Czy rozmawiałaś/eś z rodzicami? Dlaczego nie?
- Na kogo możesz liczyć, gdy jest Ci trudno, smutno, itd?
Zadając takie pytania, możemy dowiedzieć się jakie jest wsparcie społeczne dziecka, na jaką pomoc może liczyć dziecko ze strony rodziców. Gdy okazuje się, że jeden rodzic (lub oboje) jest przemocowy, jest przyczyną kryzysu dziecka, reagujemy odpowiednio.
Aktualnie wraz z wejściem nowej ustawy związanej z tzw. Standardami Ochrony Małoletnich. w każdej placówce powinny być wypracowane odpowiednie strategie i procedury w takim wypadku.
Gdzie szukać pomocy?
W związku ze zmianami, które są wprowadzane już od kilku lat w każdej gminie powinny znajdować się poradnie dla dzieci i młodzieży opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej, które udzielają wsparcia w ramach I poziomu referencyjnego. Podobnie działają poradnie psychologiczno- pedagogiczne. To są miejsca, gdzie rodzice bezpłatnie mogą uzyskać pomoc dla dziecka, często znacznie szybciej niż u psychiatry dziecięcego.
Warto w szkole porozmawiać o zdrowiu psychicznym, przypomnieć telefony zaufania, z których mogą skorzystać w dzieci i młodzież (i dorośli) w kryzysie. Poniżej wymieniam kilka miejsc, gdzie można poszukać wsparcia i pomocy.
Dla osób dorosłych
Kryzysowy Telefon Zaufania - wsparcie psychologiczne- 116 123Niebieska Linia (Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie) - 800 120 002
Telefoniczne Centrum Wsparcia -800 70 2222
Dla dzieci i młodzieży
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży- 116 111Dziecięcy telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka- 800 12 12 12
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży Towarzystwa Przyjaciół Dzieci- 800 119 119
ZAPAMIĘTAJ!
W razie zagrożenia, bezpieczeństwa zdrowia i życia telefon 112!
Jeśli artykuł jest dla Ciebie przydatny, napisz komentarz, wiadomość, bądź aktywny w moich mediach społęczniościowych.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz