Niech żyje... zabawa!

„Zabawa jest nauką, nauka zabawą.Im więcej zabawy, tym więcej nauki.” 

Glenn Doman

Weźmy pod lupę zabawę, jako jedną z form aktywności dzieci w każdym wieku. Nie oszukujmy się, dorośli również lubią zabawę, choć jest ona zdecydowanie różna od tej w wieku dzieciństwa. Zabawa bowiem towarzyszy nam od narodzin aż do śmierci, zmienia się ona na przestrzeni czasu. Należy jednak podkreślić że zabawie zawsze powinna towarzyszyć radość :)

Przytoczę teraz definicję zabawy, która moim zdaniem jest niezbędna w zrozumieniu tego, dlaczego w edukacji dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (a nawet i na dalszym szczeblu edukacji) powinniśmy stawiać ją na pierwszym miejscu. 

Według W. Okonia zabawa jest 

“działaniem wykonywanym dla własnej przyjemności, a opartym na udziale wyobraźni, tworzącej nową rzeczywistość. Choć działaniem tym rządzą reguły, których treść pochodzi głównie z życia społecznego, ma ono charakter twórczy i prowadzi do samodzielnego poznania i przekształcania rzeczywistości”.

Raczej nie muszę nikogo przekonywać do tego, że zabawa jest czymś co sprawia wielką przyjemność. Nie raz i nie dwa słyszę od dzieci w przedszkolu " Ciociu, a kiedy możemy iść się pobawić?". Może to kogoś zaskoczyć, bo przecież pobyt w przedszkolu to jedna wielka zabawa :), ale dla dziecka zarówno ważna jest wspólna zabawa zorganizowana, w tym przypadku przez nauczyciela (w domu przez rodzica lub opiekunów), ale również zabawa tak zwana swobodna, kiedy dziecko dobrowolnie i z własnej inicjatywy organizuje sobie czas wolny. 

O zabawie można by mówić bardzo wiele... Powstało wiele teorii określających znaczenie zabawy. Powstała nawet odrębna dziedzina pedagogiki zwana pedagogiką zabawy, która zajmuje się szczegółowo metodyką zabawy. 

Zabawa, jak już wspomniałam pełni wiele funkcji, które według E. Hurlock'a można opisać w następujący sposób: 

• funkcja kształcąca- pozwala dziecku poznać swoje możliwości, doskonali swoje umiejętności między innymi zmysły motorykę, poznaje otaczający świat poprzez eksplorowanie;
• funkcja wychowawcza - przyswajanie różnych wartości i norm występujących w środowisku, w którym się wychowuje (szczególnie w zabawach grupowych);
• funkcja terapeutyczna - poprzez zabawę dziecko uwalnia swoje emocje, wyraża swoje emocje, a także szuka rozwiązania swoich problemów osobistych; 
• funkcja projekcyjna- funkcja ta przydatna jest w poznaniu dziecka, bowiem w zabawie ujawnia wszystko to, co przeżywa. W zabawie dziecko przyjmuje różne role, wykonuje różne zadania, co może być skutecznym wyznacznikiem diagnozy dziecka. 

Zabawa ma wiele pozytywnych skutków, takich jak: rozwijanie i doskonalenie zmysłów, procesów poznawczych (takich jak pamięć, spostrzegawczość, zdolności logicznego myślenia, uwagę, wyobraźnię). Poprzez zabawę dziecko poznaje otaczającą go rzeczywistość, poznaje zasady i normy panujące w społeczeństwie, rozwija i doskonali zdolności komunikowania się z osobami dorosłymi i rówieśnikami. 

Poprzez zabawę dziecko uczy się siebie i swoich emocji. Zabawa pozwala na rozwijanie zainteresowań. 

Wśród wielu zabaw wykorzystywanych zarówno w przedszkolu i jak w szkole, szczególnie w nauczaniu wczesnoszkolnym, można wyróżnić: 

• zabawy manipulacyjne (np. instrumenty muzyczne, kolorowanki)
• zabawy konstrukcyjne (np. klocki)
• zabawy tematyczne (np. zabawy w kogoś lub w coś)
• zabawy ruchowe ( np. zabawy z piłką)
• zabawy dydaktyczne (np. rozwiązywanie rebusów, łamigłówek, zagadek). 

Poprzez krótki wstęp dotyczący zabawy i jej znaczenia w rozwoju dziecka, chcę Wam przedstawić swoje propozycje różnych zabaw zebranych na przestrzeni kilku lat, jednak o tym w kolejnym wpisie :)

A teraz przyznawać się, jakie były i są Wasze ulubione zabawy z dzieciństwa? 

Może to nikogo nie zdziwić, ale od kiedy pamiętam moją ulubioną zabawą była szkoła. Tak, tak... Uczyłam moje wszystkie maskotki i lalki, ba! nawet wstawiałam im oceny w moim samodzielnie stworzonym dzienniku! Nie wiem dlaczego, ale największą frajdą było wstawianie im uwag za złe zachowanie :D  

Bibliografia: 

1. W. Okoń, Słownik pedagogiczny, 1987, s. 22. 

2. Dudzińska I., Lipna S., Wlaźnik K., Metodyka wychowania w przedszkolu, 1978, Część I.

3. J.Huizinga, Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury,  1985.

4. E.Kędzior – Niczyporuk, Wprowadzenie do pedagogiki zabawy, 2003.

5. A.Brzezińska, Aktywność zabawowa i jej znaczenie dla rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym, w: A.Brzezińska, M.Burtowy, Psychopedagogiczne problemy edukacji przedszkolnej, 1985.