Etapy chwytu pisarskiego

Często rodzice pytają mnie, co to znaczy prawidłowy chwyt pisarski, jak taki chwyt powinien wyglądać. Czy to prawda, że nakładaki są potrzebne, i że narzędzie pisarskie trójkątne, pomogą wydobyć TEN chwyt? 

W ramach przypomnienia stworzyłam ten wpis :)

Prawidłowy chwyt pisarski

Prawidłowy chwyt pisarski to taki, który jest adekwatny do wieku. I tyle i aż tyle. Jak każdy rozwój, czy to fizyczny czy mowy, tak i chwyt pisarski ma swoje etapy. 

Trudno byłoby wyobrazić sobie dziecko 2 letnie, które trzymałoby prawidłowo kredkę, chociażby ze względu na to, że rozwój małej motoryki nie jest jeszcze na tym etapie. 

Za prawidłowy chwyt pisarski i najbardziej skuteczny uważa się dynamiczny chwyt statywowy. Ten chwyt jest najbardziej ergonomiczny, użycie też palców wskazującego i kciuka zwiększa pewność i siłę chwytu. Ponadto chwyt ten wpływa na jakość pisma, ręka mniej się męczy podczas pisania. Jednak zanim dziecko odkryje ten chwyt, potrzeba do tego kilku innych etapów. 

*Zdjęcia poglądowe. 

Etapy chwytu pisarskiego 

Aby zrozumieć dobrze, poszczególne etapy, warto wyobrazić sobie dziecko około roku. Jest to czas, kiedy rozpoczyna swoją drogę z raczkowaniem, być może już chodzeniem. Gdy tak eksploruje otoczenie, nagle natrafia na kredkę/ długopis. Co dziecko zrobi? Oczywiście, chwyci owy przedmiot, tak jak umie najlepiej, czyli mniej więcej tak: 

Ten chwyt nazywamy chwytem cylindrycznym. To wtedy rodzice dostają ataku złości, gdy odkrywają, że ich nowo pomalowana ściana jest totalnie zrujnowana a nowe panele totalnie pomazane pisakiem ;) I jest to całkiem normalne. Choć dzieci szybko się uczą, że mazać po ścianach nie wypada, bo co robią rodzice? Dają dziecku kartkę. Oh gdyby to jeszcze była wieeeeelkaaa kartka to byłoby jeszcze akceptowalne, ale dają dzieciom małe kartki A4 lub zeszyt. Dlaczego o tym piszę? Bo w chwycie cylindrycznym, dziecko nie ma mobilnego nadgarstka, co więcej za ruch odpowiada staw barkowy, a ruchy są wielkie i z pewnością nie zmieszczą się na małym formacie. Dziecko nie ma również opanowanego hamowania, ruchy są raczej chaotyczne i nieukierunkowane. W chwycie cylindrycznym narzędzie pisarskie spoczywa pośrodku zaciśniętej pięści.

Aby ułatwić dziecko zapoznanie się z narzędziem pisarskim i zabawami artystycznymi warto: 

- na ściany i podłogę przykleić wielkie kartki papieru lub dodatkowo folię malarską;

- folia malarska świetnie sprawdzi się również na oklejenie okien balkonowych - zachęcam wtedy do malowania farbami;

- polecanym narzędziem pisarskim jest gruba, duża, okrągła kredka. Powód jest jeden, łatwiej trzymać takie narzędzie w tym chwycie. 

U niektórych dzieci może pojawić się również chwyt cylindryczny odwrócony. Kredka złapana jest całą pięścią, jednak kciuk znajduje się na dole narzędzia pisarskiego. 

Kolejnym etapem trzymania narzedzia pisarskiego jest chwyt grzbietowy. 

Chwyt ten wygląda dość dziwacznie. Pojawia się około 2-3 roku życia. Narzędzie pisarskie złapane jest od dołu kciukiem, od góry wszystkimi palcami. Ręka zgięta jest do dołu w nadgarstku  i przedramię wciąż wisi w powietrzu, nie jest podparte na stole. Ruch wykonuje tutaj głównie staw łokciowy. 

Polecane narzędzie pisarskie to krótka, okrągła kredka (łatwiej wtedy złapać narzędzie od góry). 

Pomiędzy chwytem cylindrycznym a grzbietowym może pojawić się również chwyt wskazicielem z wyprostowanym palcem wskazującym. 

Kolejnym etapem jest statyczny chwyt statywowy. 

Skąd nazwa statyczny? Ponieważ występuje niska ruchomość nadgarstka. Za ruch odpowiada wciąż staw łokciowy. Narzędzie pisarskie jest między palcem wskazującym a kciukiem, palec środkowy stanowi oparcie. Ramię podparte jest już na stole. 

Gdy zauważycie taki chwyt u swoich pociech czy uczniów można wspomóc przejście na TEN pożądany chwyt poprzez:

- kredki, które kształtem przypominają trójkąt,

- nakładki. 

! Sięgajcie po nakładki naprawdę w wyjątkowych przypadkach, najlepiej po konsultacji z terapeutą ręki lub nauczycielem. Naprawdę niech nakładki będą ostatecznością, wiele problemów z chwytem można rozwiązać poprzez ćwiczenia dużej i małej motoryki.

Ostatnim etapem, tym najbardziej pożądanym przez nauczycieli i specjalistów jest dynamiczny chwyt trójpalcowy. 

Tak jak już wspomniałam wcześniej, jest to chwyt najbardziej skuteczny, precyzyjny i ergonomiczny. Podobnie jak w chwycie statycznym narzędzie pisarskie znajduje się między kciukiem a palcem wskazującym, palec środkowy stanowi oparcie. Jak możecie zauważyć na zdjęciu poglądowym, wyraźnie zaznaczona jest zaokrąglona  przestrzeń między kciukiem a palcem wskazującym. Kciuk jest w opozycji do palca wskazującego. Chwyt ten nazwany jest dynamicznym, gdyż aktywny jest już tutaj staw nadgarstkowy, ponadto staw śródręczno- paliczkowy i międzypaliczkowy. Przedramię podparte jest na stole, staw barkowy jest stabilny. 

Zapamiętaj!

- Jeśli zauważysz jakiekolwiek nieprawidłowości w rozwoju chwytu pisarskiego np. u 6 latka nadal występuję chwyt cylindryczny, koniecznie zgłoś się do specjalisty - terapeuta ręki.

- Każde dziecko jest wyjątkowe, u każdego dziecka etapy te mogą wyglądać nieco inaczej. Są dzieci, które wręcz książkowo przechodzą z jednego etapu w kolejny, a są też takie, które jakieś etapy pomijają. Są też dzieci, które potrzebują więcej czasu.  Nie ma tutaj powodu do zmartwień. 

- Na siłę nie wymuszaj dynamicznego chwytu trójpalcowego! Po pierwsze nie ma to sensu, najwyraźniej dziecko jeszcze nie jest fizjologicznie na to gotowe. Po drugie, możesz wywołać niepotrzebny stres u dziecka. Zamiast tego ćwicz całe ciało (motorykę dużą) i ręce (motorykę małą). Zachęć dziecko do aktywności fizycznej, pozwól mu być samodzielnym 👉TROCHĘ O SAMODZIELNOŚCI. 

Mam nadzieję, że wpis był przydatny. Dajcie znać w komentarzach, co myślicie o takiej dawce wiedzy :)